O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari» kafedrasi

Axborot texnologiyalari-ob’ekt to’g’risida yangi sifatli axborot yaratish uchun 
dastlabki axborotni yig’ish,saqlash, qayta ishlash va uzatishning vositalari va usullari 
majmuidir. 
Ma’lumki, bir xil moddiy resurslarga tadbiq qilingan har xil texnologiyalar har xil 
natijalarga olib keladi. Shunday qoida, axborot texnologiyalarida ham mavjud.
Misol.1. DTM abbiturientlarga bir xil test variantlarini beradi. Abiturientlar 
o’zlarining usullarini qo’llab test savollariga javob berishadi. Lekin, natija har xil bo’ladi. Test 
echish uchun programmalar qo’llansa natijalar yana ham boshqacha bo’lishi aniq. 
Misol 2. Avtomobil haydashni kitobdan o’qib o’rganish mumkin, lekin bu bilan 
yosh avtohavaskor avtomobilni yaxshi haydab keta olmaydi. Uni Lassettiga o’tirgizib, shahar 
Chorsusi yo’lga qo’yib yuboraylikchi, nima bo’lar ekan. Yosh avtohavskor uzoqqa bora 
olmaydi. Chorsuda muvaffaqiyatli harakatlanish uchun tajriba kerak-bu esa jarayondir. 
Moddiy ishlab chiqarish texnologiyasi va axborot ishlab chiqarish texnologiyasin 
quyidjagi jadvalda solishtiramiz. 
Moddiy komponentalar 
Axborot komponentalar 
Xom ashyo va materiallarni tayyorlash 
Axborot yoki dastlabki ma’lumotlarni yig’ish 
Moddiy mahsulot ishlab chiqish 
Ma’lumotlarni qayta ishlash va yangi natijaviy 
axborot yaratish 
Iste’molchilarga yangi tovarlarni sotish 
Natijaviy axborotni foydalanuvchiga QQQ 
uchun uzatish 
2. AT ex ning (uskunaviy ) dasturiy vositalari
Moddiy ishlab chiqarishda texnologik jarayon har xil texnik vositalar, jumladan, 
qurilmalar, stanoklar, qurollar, konveyr liniyalari va h.k. lar yordamida bajariladi. 
Axborot texnologiyalarida ham shunga o’xshash narsalar bor, ular: apparat, 
dasturiy va matematik ta’minotdir. Ular yordamida dastlabki axborot yangi sifatli axborotga 
Moddiy resurslar 
Moddiy ishlab chiqarish 
texnologiyasi 
Tovar, mahsulot 
Ma’lumotlar 
Axborot 
texnologiyasi 
Yangi axborot 

---

aylantiriladi. Ular orasidan dasturiy vositalarni ajratamiz va axborot texnologiyalarining 
uskunaviy dasturiy qurollari deb ataymiz. 
Axborot texnologiyalarining uskunaviy (dasturiy qurollari) vositalari deb 
foydalanuvchi tomonidan qo’yilgan maqsadga erishish yo’lida kompyuter uchun o’zaro bog’liq
bir yoki bir necha dasturlar majmuasiga aytiladi.
Dasturiy vositalarga matn muharriri, kompakt nashriyot tizimlari, elektron 
jadvallar, MBBT, elektron yozuv kitobchalari, elektron kalendarlar, funkstional maqsadli 
axborot tizimlari (moliyaviy, buxgalteriya, marketing....), ekspert tizimlar kirishi mumkin.