O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari» kafedrasi

 
4. Ma’lumotlar bilan ishlash uchun foydalaniladigan dasturiy mahsulotlar. 
 

---

Quyidagi tasniflash ma’lum darajada shartli, chunki bu iqtisodiy 
texnologiyalarning ko‘pchiligi boshqa turdagi ma’lumotlarni ham ishlatishi 
mumkin. Masalan, matnni taxrirlovchilar oddiy hisoblarni bajarishi mum-kin, 
jadval protsessorlari esa matn ma’lumotni ishlashi mumkin va grafiklar bilan ham 
ishlashi mumkin. Lekin baribir bu texnologiyalarning har biri asosan ma’lum bir 
turdagi ma’lumotni qayta ishlashga mo‘ljallangan. 
 
 
5.Boshqaruv darajalarida ishlatiladigan axborot tizimlari
Axborot konturi doirasida boshqarish maqsadlari haqida, boshqariluvchi 
jarayon holati haqida, boshqaruvchi ta’sirlar haqida axborotga ega bulinadi va 
uzatiladi. Axborot konturi axborotlarni yig‘ish, uzatish, qayta ishlash va saqlash 
vositalari, shuningdek, axborotlarni ishlovchi xodimlar bilan birgalikda mazkur 
tashkilotning axborot tizimini
 
tashkil etadi. Bu tizim dinamik rivojlanuvchidir, 
chunki axborot o‘zgarishlarga uchraydi, uning tezligi tashkilot bajarayotgan 
vazifalarga bog‘lik. Axborot tizimiga kiradigan ma’lumot sifatida axborotni 
shakllantiruvchi axborot manbalari va ma’lumotlarni yig‘ish tizimi ko‘rib 
chiqiladi. Chiqadigan axborot sifatida esa qarorlarni shakllantirish va qabul qilish, 
ya’ni axborotdan maqsadli ravishda foydalanish tizimi tahlil etiladi. Demak, 
axborot tizimi axborotni boshlang‘ich yig‘ish va undan ikkilamchi foydalanish 
tizimi bilan o‘zaro bog‘liq. 
Axborot tizimi boshqarish tizimining asosi sanaladi. Biroq butun boshqarish 
tizimi u bilan tugamaydi. Qarorlar qabul qilish ishlab chiqarishga ta’sir 
ko‘rsatuvchi boshqarish tizimining boshqa tomonini tashkil etadi. 
Axborot tizimi tushunchasi uzluksiz axborot tushunchasi va uning moddiy 
namoyon bo‘lishi bilan bog‘liq. Bunda axborot tizimining ikki tomoni, ya’ni 
texnologik va mazmuniy jihatini farqlash lozim. Axborot tizimiga texnologik 
yondashuv uni axborot protseduralarini (ma’lumot yig‘ish, ro‘yxatga olish, uzatish, 

---

saqlash, jamlash, qayta ishlash va hokazolar) kompleks amalga oshirish bilan 
bog‘liq boshqaruv jarayonlarining biri sifatida ko‘urib chiqishni ko‘zda tutadi. 
Protseduralarni bajarish tashkilotning asosiy faoliyatini amalga oshirish jarayonida 
ro‘y beradi. Boshqarishni avtomatlashtirish birinchi galda axborot protseduralarini 
bajarishga yo‘naltirilgan. 
Axborot tizimiga mazmuniy yondashuv u yoki bu tashkilotning funksional 
vazifasi bilan bog‘liq va aniq bir axborot birliklarining (rekvizit va ko‘rsatkichlar, 
massiv va oqimlar) tarkibi shu bilan belgilanadi. Hal qiluvchi axborot vazifalari 
doirasi va natijalar ro‘yxati axborot tizimining mazmuni bilan belgilanadi. 
Tashkilot axborot tizimining mazmunida, asosiy faoliyatida qanday rol 
o‘ynamasin, har bir tashkilotning tuzilishi va har bir bo‘linma faoliyatining 
yo‘nalishi aks etadi. 
Axborot tizimlariga texnologik yondashuv axborotni protseduralar ob’ekti 
sifatida ko‘rib chiqishga imkon beradi, mazmuniy yondashuv esa axborotning 
ma’naviy tahlili, uning qiymatini belgilaydi.