O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

3. Qobiq ajratish jarayonining usullari. 
Qobiq  ajratishdan  keyin  hosil  bo`lgan  mahsulotlarni  saralash  ularning 
fizik  xususiyatlariga  asoslangan.  Boshqa  mahsulotlardan  kichik  o`lchamlari 
bilan  farq  qiladigan  un  va  maydalangan  mag’iz  belgilangan  o`lchamli 
elaklarda ajratib olinadi. 
Un  shtamplangan  yoki  metal  matoli  elaklarning  elanmasi  bilan  ajratib 
olinadi.  Unni  ajratib  olish  uchun  qo`llanadigan  elaklarning  nomeri  qayta 
ishlanadigan  ekin  doni  turidan  bog’liqdir.  SHolini  qayta  ishlashda  hosil 
bo`lgan  unni  aylana  teshikli  diametri  1,5  mm  elak  elanmasi  bilan  olinadi, 
no`xatning  uni  -  aylana  teshikli  diametri  1,0  mm,  arpaning  uni  -  N  056, 
bug’doyning  uni  -  N  063,  grechixaning  uni  -  N  080  elak  elanmasi  bilan 
olinadi. 
Maydalangan mag’iz unni ajratib oladigan elaklarning qoldig’i bilan yoki 
standart tomonidan o`rnatilgan elaklar bilan ajratib olinadi. 
Qobiq  don  va  mag’izdan  aerodinamiq  xususiyatlari  bilan  farq  qiladi  va 
aspiratorlarda ajratib olish mumkin. 
SHunday qilib, ketma ket elovchi mashinalarni va aspiratorlarni qo`llagan 
holda  un,  maydalangan  mag’iz  va  qobiqni  ajratib  olish  mumkin.  Buning 
uchun  oddiy  elovchi  mashinalar  -  elakdon,  markazdan  qochma  burat, 
Yormaajratgich, aspiratorlar qo`llaniladi. 
Qobig’i  ajratilgan  mag’iz  va  don  aralashmasini  bir  biridan  ajratish 
murakkab  operatsiya  hisoblanadi.    CHunki  bu  komponentlarning  fizik 
xususiyatlari bo`yicha farqlari juda kam. Qobig’i ajratilgan mag’iz va donni 
ajratish uchun har xil usullar va mashinalar qo`llaniladi. 

---

 
69 
Qobiq  ajratishdan  keyin  hosil  bo`lgan  mahsulotlarni  saralash  uchun 
qo`llanadigan printsipial sxema 7-rasmda keltirilgan.  
Qobig’i  ajratilgan  mag’iz  va  don  aralashmasini  bir  biridan  ajratish 
jarayoni faqat qobig’i (plyonkasi) mag’iz bilan birga o`smagan donlar uchun 
qo`llaniladi. Bu ekin donlarining qobig’ini ajratish natijasida, xossalari bilan 
farq  qiluvchi  ikkita  mahsulot  -  qobig’i  ajratilgan  mag’iz  va  qobig’i 
ajratilmagan don olinadi. 
Yorma ajratishni quyidagi to`rtta ekin donlarini qayta ishlaganda qo`llash 
mumkin: sholi, tariq, suli va grechixa.