O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Tizimlar turlari 

-  ESS 

-  DSS 

-  MIS 

Professional ishchi 

stansiyalar va OAS TSP 

Foydalanuvchi guruhlari 

-  yuqori rahbariyt; 

-  rahbarlar; 

-  mutaxassislar va klerklar 

-  ijrochilar 

1.7 – rasm. Axborot tizimlarining turli xil foydalanuvchilari. 

---

 

 

35 

 

1.3-jadval. Ekspert tizimi va qarorlarni qo’llab-quvvatlash tizimi 

o’rtasidagi farqli xususiyatlar. 

 

DDS 

ES 

Maqsad 

Qaror qabul qilishda 

insonga yordam berish 

Kishilar-ekspertlar 

faoliyatini takrorlash 

Kim tavsiya(qaror qabul) 

qiladi 

Qaror qabul qiluvchi 

shaxs va(yoki) tizim  

Tizim 

Asosiy mo’ljal yo’nalishi  Qaror qabul qilish 

Ekspertizani 

uzatish(ekspert-

kompyuter-

inson),ekspertizadan 

nusxa ko’chirish 

Kim ko’proq savol beradi  Qaqror qabul qiluvchi 

shaxs 

Kompyuter 

Qo’llab-quvvatlash 

obyektlari 

Shaxs,gurux,tashkilotlar 

Shaxs(ko’pincha) va 

gurux 

Ko’proq qaysi axborot 

bilan manipulyatsiya 

qiladi 

Sonlar 

Belgilar 

Muammoli soha tavsifi 

Kompleks,keng,murakkab 

Tor 

Vazifa turlari 

Tasodifiy,noyob,kamdan-

kam uchraydigan 

Takrorlanuvchi 

Ma’lumotlar bazalarining 

mazmuni 

Huquqiy ahamiyati 

Protseduraga oid va 

haqiqiy ahamiyati  

Mantiqiy  mulohaza 

yuritish qobiliyati  

Yo’q 

Bor,cheklangan 

Tushuntira olish 

imkoniyati 

Cheklangan 

Bor 

 

Qayd  etilgan  kontseptsiyalardan  tashqari  turli  xil  tizimlarning  ayrim 

xususiyatlarini  o’zida  u  yoki  bu  darajada  mujassamlashtirgan  boshqa 

kontseptsiyalar 

ham 

bo’ladi. 

Masalan, 

axborot 

resurslarini 

boshqarish 

kontseptsiyasi  (IRM  —  Information  Resource  Management).  U  tashqi  yoki  ichki 

---

 

 

36 

axborot  maxsulotlari  asosida  qaror  qabul  qilish,  axborot  maxsulotini  yaratish 

manbai va vositalarini boshqarish imkoniyatlarini namoyon qiladi.  

Barcha  tipdagi  tizimlar  oqibat  natijada,  vaqt  o’tishi  bilan  boshqaruv 

qarorlarini  ishlab  chiqish  jarayonini  yaxshilash  (va  arzonlashtirish)ga  imkon 

beradi.  Bu  —  avtomatlashtirilgan  axborot  tizimi  bajaradigan  «yordam 

funksiyasi»dir.  Bu  tugrisida  1.4-jadval  tasavvur  beradi.  Axborot  tizimlari 

evolyutsiyasini  ularning  tashkilotga  ta`siri  (axborot  tizimini  harakatdagi  biznes 

shaklga  joylashtirish)  nudtai  nazaridan  ko’rib  chiqish  mumkin.  Buni  1.5-  va  1.6-

jadvallardan ham ko’rsa  bo’ladi.  

 

1.4-jadval.Axborot tizimlari boshqaruvda qo’llash.