O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

-  boshqaruv darajasi (oliy, o’rta, quyi);  

-  boshqariladigan resurs turi (moddiy, mehnat, moliyaviy va hokazo);  

-  boshqaruv  ishi  va  davri.  Shuni  qayd  etish  lozimki,  avtomatlashtirilgan 

axborot  tizimining  funksional  qismi  tarkibi  va  mazmuni  ma`lum  bir  obyektga 

bog’liq. Axborot tizimining ta`minlovchi qismi tarkibi va mazmuni turli obyektlar 

uchun bir xilda bo’ladi.  

Avtomatlashtirilgan  axborot  tizimining  hayotiy  sikli.  Avtomatlashtiril-

gan  axborot  tizimini  yaratish,  rivojlantirish  mohiyati  vaqtga  nisbatan  «hayotiy 

sikl»  kabi  iqtisodiy  kategoriyani  aks  ettiradi.  Ya`ni,  uning  yaratilishi  to  undan 

foydalanishni to’xtatishgacha bo’lgan oraliqdagi hayot siklini anglatadi. AAT ning 

---

 

 

17 

hayot siklida quyidagi bosqichlar ajralib turadi:  

-  loyiha  oldi  bosqichi  (rejalashtirish  va  talablar  tahliliy-tizimli  tahlil). 

Mavjud  boshqaruv  tizimini,  birinchi  galda  axborot  tizimini  tadqiq  va  tahlil  etish, 

yaratiladigan  AAT  ga  nisbatan  qo`yiladigan  talablarni  belgilash,  texnik-iqtisodiy 

asos (TIA) va texnik vazifalarni AAT ishlab chiqishda chizmaiylashtirish;  

-  texnik  loyihalashtirish  (mantiqiy  loyihalashtirish).  Ta`riflangan  talablarga 

muvofiq  avtomatlashtiriladigan  funksiyalar  tarkibini  (funksional  arxitektura)  va 

ta`minlovchi  kenja  tizim  tarkibini  (tizimli  arxitektura)  ishlab  chiqish,  AAT  ning 

texnik loyihasini chizmaiylashtirish;  

-  qo’llanma  loyihalashtirish  (jismoniy  loyihalashtirish).  Dasturlarni  ishlab 

chiqish  va  tizim,  ma`lumotlarni  qayta  ishlashning  texnologik  jarayonini  ishlab 

chiqish,  xodimlar  uchun  qo`llanma  yo’riqnomalarni  yaratish,  qo’llanma  loyihani 

chizmaiylashtirish;  

-  tadbiq  etish.(testlash,  tajriba  ekspluatatsiyasi).  AAT  kenja  tizimlarini 

kompleks  tuzatish,  xodimni  ko’tish,  AAT  ni  bosqichma-bosqich  joriy  etish, 

ekspluatatsiyaga topshirish;  

-  ekspluatatsiya  (kuzatib  borish,  modernizatsiyalashtirish).  Kundalik 

ekspluatatsiya,  dasturiy  va  texnik  vositalar,  shuningdek  butun  loyihani  kuzatib 

borish. 

AAT  ning  ishi  to’g’risida    statistik  ma`lumotlar  yig’ish,  xato  va 

kamchiliklarni  to’g’rilash,  AATni  modernizatsiyalashga  nisbatan  talablarni 

chizmaiylashtirish va uni bajarish.  

Axborot  tizimining  hayotiy  sikli  interaktiv  mazmun  kasb  etadi:  hayotiy 

siklning  amalga  oshirilgan  bosqichlari  vaqti-vaqti  bilan  yangi  talablar  va  tashqi 

muhitgacha  o’zgarishlarga  muvofiq  qaytarilib  turiladi.  Hayot  siklining  har  bir 

bosqichi va pallasida navbatdagi qarorlar uchun asos sanaluvchi texnik qarorlar va 

hujjatlar to’plami shakllanadi. 

 

 

---

 

 

18