O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Pedagogika va jismoniy madaniyat fakulteti Til nazariyasi va metodikasi kafedrasi Sobit Avezov, Tavakkal Choriyev

ol-ma, sab-zi, shol-g'om 
va hokazo) 
bo'g'inlab talaffuz etadi. Shundan so'ng bolalar tarbiyachi namunasi 
asosida so'zni qismlarga bo'lib talaffuz etadilar. Bolalarni so'zni 
bo'g'inlab talaffuz etishga o'rgatishdan maqsad, so'zni bo'g'in qurilishi 
prinsipini anglab olishga yordam berishdir. Ular so'zdagi birinchi, 
ikkinchi, uchinchi va hokazo bo'g'inni yaxshi eshitishlari va aytishlari, 
berilgan bo'g'inga mos so'z tuzishlari kerak. So'zning bo'g'in tarkibi 
bilan tanishtirishning bir qancha usullari mavjud. Ulardan ayrimlarini 
ko'rsatib o'tamiz: 
1. Tahlil qilinishi lozim bo'lgan so'zning bo'g'in tarkibini 
bildiruvchi chizma tasvir. 
2. Ma'lum miqdordagi bo'g'in tarkibidan iborat bo'lgan so'zni 
tanlash. Buning uchun bolalar tarbiyachi tomonidan berilgan topshiriqqa 
asosan taalluqli miqdorda bo'g'ini bo'lgan so'zni esga tushiradilar yoki 
rasmli kartochkalar ichidan so'zning tarkibida kerakli miqdorda bo'g'ini 
bo'lgan rasmli tarqatma tanlaydilar. 
3. Ma'lum bir bo'g'in tarkibidan (
so, sa, zi, ak 
va boshqalar); 
bo'g'inning o'rni berilishi mumkin (shunday so'zni eslanglarchi, uning 
tarkibidagi ikkinchi bo'g'in, sa bo'lsin); tarkibida uchta bo'g'ini bo'lgan 
so'zni toping. (
"Nomni bildiruvchi so'z uch bo'g'indan iborat bo'lib, 
oxirgi bo'g'ini bo'lgan rasmni toping"
) " degan topshiriq beriladi. 
4. Ma'lum bir bo'g'in bilan boshlanadigan so'zni tanlash. Tarbiyachi 
so'zning birinchi bo'g'inini aytadi, bolalar uni keyingi bo'g'inini topib, 
so'zni to'ldiradilar. Bolada so'zni bo'g'inga ajratishga va bu so'zni 
bo'g'indan tuzishga o'rgatishda 
"Jonli so'zlar"
ta'limiy o'yindan 
foyrnlanishlari mumkin. 
Quyida bolalarni so'zni qism (bo'g'inlar)ga ajratishni o'rgatishga 
doir mashg'ulotning taxminiy borishini misol tariqasida keltiramiz. 

---

103
Tarbiyachi bolalarga so'zning qismi haqida tushuncha berish uchun 
so'zlarni qismiga (bo'g'inlab) ajratib talaffuz etiladigan so'zlar kiritilgan 
hikoyadan foydalanadi. Hikoyaning taxminiy matni quyidagicha: 
Maftuna chilvirda sakrashni juda yaxshi ko'radi. U onasidan chilvir olib 
ko'chaga yugurdi. Ko'chada dugonalaridan hech kim yo'q edi. Maftuna 
dugonalarini baland ovoz bilan chaqira boshladi: