O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Pedagogika va jismoniy madaniyat fakulteti Til nazariyasi va metodikasi kafedrasi Sobit Avezov, Tavakkal Choriyev

Mashg’ulotning hissiylik xarakteriga ega bo’lishi.
Mashg’ulotni 
boshlashdan avval bolalarda bilim olish istagini, qiziquvchanlikni, 
yangilikni bilib olishga ishtiyoqlarini vujudga keltirish kerak. 
Mashg’ulot bolalarda chiniqish hissini vujudga keltirishi lozim. 
Ta'lim usullarini mashg’ulotning tuzilishiga qarab tanla
sh
.
 
Mashg’ulotning tuzilishi avvaldan aniq qilib belgilab qo’yilishi kerak. 
Mashg’ulotning boshida yangi material bilan tanishtirishda avvalgi 
mashg’ulotlarda o’rganilgan materiallar esga olinib, uni bolalar tajribasi 
bilan bog’laydi. 
Katta guruhlarda ko’pincha mashg’ulotning maqsadi asoslab 
beriladi. Masalan, tarbiyachi bolalar bilan nutqining tovush 
madaniyatini tarbiyalash bo’yicha mashg’ulotni boshlashdan avval 
shunday deydi: "Aytilishi qiyin so’zlarni to’g’ri talaffuz etishga 
o’rganish kerak. Chunki bizning nutqimiz to’g’ri, chiroyli, atrofdagilar 
uchun tushunarli bo’lishi lozim". 
Tarbiyachining bunday asosli gapni bolalarning yangi bilim va 
ko’nikmalarni egallash zarurligiga ishontiradi. 

---

26 
Mashg’ulotning boshlanish qismini ta'sirli, qiziqarli qilib tashkil 
etish, unga qiziqish uyg’otib, diqqatining barqarorligini ta'minlaydi. 
Shuning uchun mashg’ulotning boshlanishi qisqa, jonli qilib tashkil 
etiladi, ba'zan qo’g’irchoqning mehmon bo’lib kelishi, ayiqning 
mashinada kirib kelishi, sahnada masxarabozning paydo bo’lishi kabi 
ko’rinishlardan foydalanish, topishmoq, she'r aytish, kirish suhbati 
o’tkazish va hokazolarni kiritish mumkin. 
Mashg’ulotning asosiy qismini aniq rejalashtirish kerak. Uning 
birinchi bosqichida (yangi vazifani hal etishda) bolalarga nutqiy 
faoliyatning va uning maqsadini aniqlashga yordam beruvchi ta'limning 
asosiy usullari mujassamlangan bo’ladi. 
So’ngra bolalar tomonidan mustaqil ishlar (savollarga javoblar, 
mashqlar va hokazo) amalga oshiriladi, ammo tarbiyachi tomonidan 
rahbarlik qilinadi. 
Mashg’ulotning yakuniy qismi qisqa va tushunarligi bilan ajralib 
turishi 
kerak, 
ya'ni 
mashg’ulotda 
o’zlashtirilgan 
materialni 
mustahkamlash uchun mavzuga yaqin bo’lgan badiiy asarlarni o’qib 
berish, she'r aytib berish, topishmoq aytish, didaktik o’yin kabi 
usullardan foydalaniladi. 
Agar mashg’ulot aralash turda bo’lsa, u holda uning birinchi qoida 
yangi mavzu bilan tanishtiriladi va u yuqorida aytib o’tilgan tartib 
asosida tuziladi. Mashg’ulotning qo’lgan qismlari bolalarga tanish 
bo’lgan materialga bag’ishlanadi, ammo bu qismlarda ham ta'limning 
o’rgatuvchi usullaridan foydalaniladi. Masalan, tarbiyachi boladan 
she'rni yoddan aytib berishni so’rar ekan, unga she'rni qanday (sho’x, 
mungli yoki muloyim) aytish kerakligi va nima uchun shunday aytish 
zarurligini tushuntiradi. 
Mashg’ulotning tuzilishini rejalashtirishda oddiydan murakkabga, 
jo’shqinlikdan yanada jo’shqinlikka o’tish hisobga olinadi. Mashg’ulot 
qismlari o’rtasida 1-2 jismoniy daqiqalar ko’zda tutiladi.