O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

11.2
 
 Avtomatik qurilmalari sistemasining tasnifi.
 
Qurilmalarning tasnifi va ta`rifi turlicha bo`lishi mumkin. Ularni funktsional 
vazifalariga ko`ra quyidagi funktsional guruhlarga ajratish mumkin. 
1.
Nazorat informatsiyalarini qabul kiluvchi qurilmalar. Bu guruhni elektrik va 
noelektrik mikdorlarni o`lchovchi o`zgartkichlar tashqil qiladi. 
2.
Nazorat informatsiyalarini uzatuvchi qurilmalar. Bunga signallarni sath va 
ko`rinishlarini o`zgartkich qurilma, modulyatorlar demodulyatorlar, shifratorlar, 
deshifratorlar, aloqa chiziqlari va shu kabilar kiradi.
3.
Boshqaruvchi signallarni ishlab chiqaruvchi va informatsiyani o`zgartiruvchi 
qurilmalar. Bu guruh qurilmalari juda murakkab bo`lib, informatsiyani saqlash va 
arifmetik – logik o`zgartirishlarni amalga oshiradi. Aynan shu guruh qurilmalari 
dasturiy hisoblash texnikasi vositalarini qo`llanilishida, bir qancha eXMlardan iborat 
sistemalar yoki boshqaruvchi hisoblash mashinalarigacha qo`llaniladi. 
4.
Buyruk informatsiyalarini uzatish qurilmalar. Ularning ko`pchiligi ikkinchi 
guruhdagilar bilan umumiy, lekin bu erda energetik muammolar juda muhimdir. 
5.
Buyruq informatsiyalarni bajaruvchi qurilmalar. Bu guruhda turli dvigatellar, 
elektromagnitlar, muftalar, kontaktorlar va shu kabilarni qo`zg‘atish uchun 
qo`llaniladi. 
1-rasmda muvofiq BT va BO larni birgalikdagi ishini qurilmaning ajratilgan 
funktsional guruhlari bilan bog‘langan holda aniqlik kiritish mumkin.
(2-rasm). Qurilmalarning guruh raqami 2-rasmdagi 5 ta ajratilgan guruhlarga mos 
keladi. 
Qurilmani bitta umumiy funktsional o`zgartirish vazifasini bajaruvchi element 
yig‘indisi kabi ta`riflash mumkin. 
elementni bir o`zgartirish operatsiyasini bajaruvchi, konstruktiv umumiy 
detallarning yig‘indisi deb tushunish mumkin. 
Quyida hisoblash texnikasini elementlarga, qurilmalarga, sistemalarga bo`linishi, 
avtomatika vositalari sistemalarini shartli bo`linishlarga e`tibor qaratiladi. 
Integral texnologiyaning juda tez rivojlanishi keltirilgan tasnif chegaralarini 
uzluksiz uzgartiradi.