O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti fizika-matematika fakulteti kafedrasi

3-rasm. Geliy-neon lazeri konstruksiyasining chizmasi. 1,2- bruster burchagi ostida qo’yilgan shisha qoplamalar, 3- doimiy tolkli razryad olish uchun o’rnatilgan elektrodlar, 4-razryad nayining ustki ikki yuzasida uning uzunligi bo’ylab qo’yilgan metal (mis) elektrodlar, 5-yuqori chastota generatori, 6- optik rezanator ko’zgulari.

II bob. Lazer nurining modulyatsiyasi
2.1. Modulyatsiya nima va uning turlari
Modulyatsiya (lot. modulatio — bir tekislilik) — 1) fizika va radiotexnikada — biror oʻzgarmas fizik jarayonni ifodalovchi kattalikning muayyan qonun boʻyicha oʻzgarishi. Modulyatsiya tashqi taʼsir yordamida amalga oshiriladi. Elektronikada koʻpgina elektron asboblarning ishi elektron oqimlarini Modulyatsiyalashga asoslangan. Masalan, kineskoplarda ekranga uzatiluvchi televizion shakllarni hosil qiluvchi elektron nuri intensivligi Modulyatsiyalanadi. Klistronlarda elektron oqimining tezligi boʻyicha Modulyatsiyalash oqimda elektronlarni guruxlashga olib keladi. Bu esa, oʻz navbatida, guruxlashgan elektronlar kinetik energiyasini oʻta yuqori chastotali tebranishlar energiyasiga aylantirilishiga olib keladi. Radio va optik diapazonlarda elektromagnit tebranishlarning hamda akustik toʻlqinlarning Modulyatsiyalari katta amaliy ahamiyatga ega. Maʼlumotlar uzatish samaradorligini oshirish, turli tizim va qurilmalarda chastota taqsimotini taʼminlash, signallarning vaqtga bogʻliq parametrlarini oʻlchash uchun texnik qurilma va tizimlarda tebranishlar Modulatsiyasi zarur hisoblanadi. Modulyatsiya jarayonida tebranishning oʻzgaradigan parametrlari (chastotasi, amplitudasi, fazasi)ga qarab uning nomlanishi belgilanadi (chastotali, amplitudali, fazali Modulyatsiya ).
Modulyatsiya 2 turga bo’linadi: faza bo’yicha modulyatsiya, amplituda bo’yicha modulyatsiya. Ular qanday ko’rinishda ekanligini quyidagi chizmalar orqali ko’rib o’tamiz.