O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

12.2 Loyihalash ob`ektining ish bajarish funktsiyasiga parametrlarning ta`siri.

Agar bir qancha darajaga ko`ra karalsa, ob`ektning ishlashiga ta`sir kiluvchi ichki parametrlarning ta`siri katnashmaydi (bu parametrlarning qiymatlari shunchaki, ijobiy bo`lishi muljallanadi), unda ob`ektning variantlari – bu strukturalar variantlari. SHunday qilib, bu sharoitlardagi ob`ektning variantlar to`plami sanok to`plami hisoblanadi va berilgan darajada loyihalash bir qancha diskret katorlardan variantni tanlashga o`rnatiladi tabiiy, bunday qaralayotgan ob`etlar diskret tavsifli ob`ektlar yoki diskret ob`ektlar deb ataladi. Agar berilgan darajada qaralayotganda ichki parametrlarning real qiymatlari qatnashsa, unda ob`ekt uzluksiz tavsifli ob`ekt yoki uzluksiz ob`ekt deb ataladi.

Misol uchun diskret ob`ektlar bo`lishi mumkin: bog’lanishlararo trassalashtirish va modullarni joylashtirish masalalarini echishdagi bosma platalar; raqamli qurilmalarning mantiqiy sxemalari; marshrutlarni ishlashdagi metallarni mexanik qayta ishlashning texnologik jarayonlari.
Misol sifatida uzluksiz ob`ektlar: kuchaytirgichning printsipial elektr sxemasi; gidro boshqaruv sistemasi; artilleriya snaryadining korpusi; samolyotning kanotlari bo`lishi mumkin.
Loyihalanayotgan ob`ektlar qaysidir sabablarga ko`ra, ko`rsatilgan maqsadga muvofiq keluvchi diskret va uzluksiz turlarga bo`linadi, chunki ularni loyihalashda echilayotgan topshiriqning harakteri turlicha bo`ladi: diskret ob`ektlar uchun asosiy masala ob`etlar – strukturalar sintezining masalasi, uzluksiz ob`ektlar uchun asosiy natijalar parametrlarni optimallashtirish masalasini echishda olinadi. esdan chikarmaslik kerakki, ob`etlarning diskret va uzluksizga bo`linishi ba`zan sub`ektiv va loyihalash boskichi bilan bog’liq. Xuddi shunday, printsipial elektr sxema konfiguratsiyani tanlashda – diskret ob`ekt, parametrlarni hisobida esa, uzluksiz ob`ekt
U=(u₁,u₂, … u_m) – bir qancha sistemalar chiqish parametrlarining vektori, X=(x₁,x₂, … x_n) – ichki parametrlar vektor iva Q=(q₁,q₂, … q_k) - tashqi parametrlarni vektori belgilanishlarini kiritamiz. Unda Y=F(X,Q), (1) bu erda funktsional bog’liqlikning ko`rinishi sistemalar strukturasi bilan aniqlanadi. SHuni aytish kerakki, (1) funktsiya u ob`ektni loyihalovchiga aniqligini bildirmaydi. Ko`p hollarda chiqish, ichki va tashqi parametrlar o`rtasidagi bog’liqlik X va Q dan kelib chikkan. U bog’liqlik ko`rinishida emas, algoritmik shaklda berilishi aniq. Masalan, Boshqarish sistemasining raqamli echimi orqali.