O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna



Download 2,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/206
Sana22.01.2022
Hajmi2,44 Mb.
#399679
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   206
Bog'liq
Ona tili 1 kurs talabalar uchun

1.  Hosil  bo‘lish  o‘rniga  ko‘ra
  undosh  tovushlar  uch  asosiy  guruhga 
bo‘linadi:  
1)    lab  undoshlari    bevosita  lablar  ishtirokida  hosil  bo‘luvchi  tovushlar  bo‘lib,  
ularga 
b, p, m, v, f
  undoshlari kiradi. 
 
Lab  undoshlarining  ba’zilari  ikki  lab  orasida  paydo  bo‘ladi,  ba’zilari  esa 
(masalan,  avtobus,  avtor,  vagon,  passiv  kabi  so‘zlardagi  v;  telefon,  kefir,  fabrika, 
fakt,  fazo,  farmon  kabi  so‘zlardagi 
f
  pastki  lab  bilan  ustki  tishlar  orasida  hosil 
bo‘ladi. Shunga ko‘ra lab undoshlarini ikki turga bo‘lish mumkin:  
a) lab-lab undoshlari: b, m, p;   
b) lab-tish undoshi: v, f.   
 
2)  til  undoshlari    bevosita  til  ishtirokida  hosil  bo’luvchi  tovushlar  bo‘lib, 
ularga  quyidagi  undoshlar  kiradi:  g,  d,  j  (gijda  so‘zidagi  kabi),  j  (jiyda  so‘zidagi 
kabi), z, y, k, l, n, ng (tong), r, s, t, x, ch, sh, q, g‘  (jami 18 ta). 
 
Undoshlar  tilning  qaysi  qismida  hosil  bo‘lishiga  ko‘ra  ham  bir-biridan  farq 
qiladi:  t,  d,  n  kabi  tovushlar  tilning  old  qismi  bilan  tish  va  milk  orasida;  k,  g  kabi 
undoshlar  tilning orqa qismi bilan qattiq tanglayning orqa qismi orasida; y undoshi 
tilning o‘rta qismi bilan qattiq tanglayning orqa qismi orasida; q, g‘  tovushlari esa 
til  ildizi  bilan  yumshoq  tanglayning  orqa  qismi  orasida  (bo‘g‘izga  yaqin  joyda) 
hosil bo‘ladi. Shunga ko‘ra, til undoshlari o‘z navbatida 4 guruhga bo‘linadi: 
a) til oldi undoshlari: d, j (jurnal), j (jahon), z, l, n, r, s, t, ch, sh (jami 11 ta ); 
b) til o‘rta undoshi: y; 
d) til orqa undoshlari: k, g, ng (jang); 
e) chuqur til orqa undoshlari: q, g‘ , x. 


40 
 
 
3)  bo‘g‘iz  undoshi.  Bo‘g‘iz  undoshi  faqat  bitta  h    tovushidan  iborat  bo‘lib,  u 
bo‘g‘iz   bo‘shlig‘ida   un paychalari orasidagi tor oraliqda hosil bo‘ladi.  
E  s  l  a  t  m  a  :    Shuni    aytish kerakki,  v tovushining lab-lab varianti ham mavjud:  
ov,  qovun,  bevosita,  birov.    Shuningdek,    f  tovushining  ham  lab-lab  varianti  bor:  
vafo, puf, tufurmoq, juft. Tilshunos H.A.Jamolxonov “lab-tish v  ni lab-lab v ning 
fakultativ varianti deb qarash to‘g‘riroq bo‘ladi”, degan fikrni bildirgan.1  

Download 2,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish