O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Elektr  izolyatsiya 

bu  dielektrik  qatlami  (tok  o‟tkazmaydigan  qatlam),  yoki 

dielektrkdan tayyorlangan uskunani izolyatsiyasi, yoki tok o‟tkazuvchi elementlarni boshqa 

qismlardan ajratilib qo‟yish. 

Elektr uskunalarida quyidagi izolyatsiya turlari qo‟llaniladi: 

-ishchi  izolyatsiya  elektr  qurilmalarini  tok  o‟tuvchi  qismlaridagi 

havfsizligini ta‟minlovchi elektr izolyatsiyasi; 

-qo‟shimcha  izolyatsiya-ishchi  izolyatsiyani  lat  olishi  havfi  bo‟lsa,  elektr 

qurilmani himoyalash uchun qo‟llaniladigan qo‟shimcha izolyatsiyasi; 

-ikki qavatli izolyatsiya-ishchi va qo‟shimcha izolyatsiyalardan tashkil topgan 

izolyatsiya; 

-puhtalangan  izolyatsiya  ikki  qavatli  izolyatsiyani  darajasiga  ega  bo‟lgan, 

yahsxilangan ishchi izolyatsiyasi; 

Izolyatsiyani  elektr  sxemasi  uchta  parallel  ulangan  shohchalaridan  iborat.  Birinchi 

shoxcha-kondetsatordan (C1) iborat, dielektrik izolyasiyasini 

o‟tkazuvchanligini hajmi bilan tavsiflanadi va geometrik o‟lchamlari bilan aniqlanadi. 

Kuchlanish  paydo  bo‟lishi  bilan  kondetsator  zaryadiga  teng    bo‟lgan,  dielektik 

polyarizasiya tok hоsil bo‟ladi. Undan o‟tayotgan tok impuls hosiyat ega bo‟lib-tezkor 

polyarizatsiya  toki ( t. b.pol ) deb  ataladi. 

Ikkinchi  shoxcha-ketma-ket  ulangan kondensator (C2) bilan faol qarshiligi (R2) 

joylashgan.  Bu  shoxcha  polyarizasiya  jarayonini  asta-sekin  o‟tishi  bilan  tavsiflanadi. 

Kondensator  (C2)  izolyasiyaning  tuzilishi  va  dielektrik  hususiyatlariga  bog‟liq. 

Kondensator  (C2)  vaqt-vaqti  bilan  o‟qlanib  (zaryadkalanib)  turadi  va  shu  vaqt  zanjirni 

doimiy  vaqti  (t=R2C2)  bilan    aniqlanadi.  O‟qlanish  vaqti  ko‟paygan  sari  shunchalik 

qarshilikni  (R2) qiymati katta bo‟ladi,  ya‟ni  dielektirik xossalarini sifati  yahshi bo‟ladi. 

Shu shohchadan o‟tayotgan tok polyarizatsiya toki deb ataladi va vaqt o‟tishi bilan sekin 

kamayib boradi. 

Tezkor polyarizatsiya toki bilan sekin polyarizatsiya tokini yig‟indisini,