O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Tаyanch  so’z  vа  ibоrаlаr

: 

kоmpеnsаtsiyalаsh,  аbsоbsiya  tоki,  2  qаvаtli, 

qo‟shimchа,  ishchi,  puxtаlаngаn  izоlyasiya,  pоlyarizаtsiya,  rеаktiv  tоk,  mеgоmmеtr, 

tеzkоr  tоk  uskunаlаri,  vеntеl,  vipryamitеl,  trаnsfоrmаtоr,  еrgа  ulаsh  pichоqchаlаri, 

elеktrоmаgnit qutilаr 

Elektr  qurilmalarida  qo‟llanib  kelayotgan  himoya  choralari  shartli  ravishda  ikki 

guruhga  bo‟linishi  mumkin:  elektr  qurilmalarni  meyori  ish  sharoitlariga  havfsizligini 

ta‟minlash va avariya holatidagi ish sharoitlarini havfsizligini taminlash. 

Meyoriy ish sharoitlarida 

havfsizlikni taminlash choralari quyidagicha; izolyatsiya, 

tok  o‟tkazuvchi  qismlarni  oldiga  to‟siqlar  o‟rnatish;  havfsizlik  blokirovkalarni  qo‟llash; 

orientatsiyani  ta‟minlash;  elektr  tarmoqlarni  yerdan  izolyatsiyalash;  yerga  ulanib  qolgan 

tokni hajm qismini kompensatsiyalash; himoyalovchi qisqa tutashuv tashkil qilish; kichik 

kuchlanishni  qo‟llash;  izolyatsiyalangan  maydonchalarni  qo‟llash;  potensiallarni 

tenglashtirish. 

Avariya  sharoitida 

(izolyatsiya  lat  olgan  sababli  tok  yurmaydigan  qismlarga 

kuchlanishni  o‟tib  ketishi)  ishlab  turgan  elektr  qurilmani  havfsizligini  ta‟minlashda 

quyidagi  choralar  qo‟llaniladi:  himoyalovchi  yerga  ulash  (zazemleniya);  nollanish 

(zanuleniya);  himoyalovchi  o‟chirish;  ikki  qavatli  izolyatsiyani  qo‟llash;  ish  joyini 

izolyatsiyalash;  baland  kuchlanishdan  past  kuchlanishga  o‟tishida  himoya  choralrini 

qo‟llash. 

Elektr  qurilmalarni  turlariga,  oziqa  manbai  sharoitlariga  (kuchlanish  qiymatlari, 

neytral  holati)  va  ishlatish  sharoitlariga  (atrof  -  muhit)  qarab  havfsizlik  taminlashida 

jamlanganlik choralari qo‟llaniladi. 

---

22