O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

— 
birinchidan — bu o'quv amaliyotida yangi va to'la oqlamagan usuldir; 
— 
ikkinchidan  —  bu  usul  bo'yicha  mashg'ulotlarni  tayyorlash  qiyin  jarayon  va  ko'p  vaqt 
talab etadi; 
— 
uchinchidan  —  har  doim  o'qituvchiga  ijtimoiy  psixologiyaning  qaysi  muammolari 
guruhiy treningga olib kelish kerakligini tushunavermaydi. 
Dastlabki  ikkita  sabab  ko'rinishdan  ahamiyatsizdek  ko'rinsada  uchinchisiga  kelsak, 
amalda  uni  hozir  ko'proq  o'tkaziladigan  trening  mavzuyi  va  muammosi  bilan  nomlab  bartaraf 
etish  mumkin.  Shunday  akademik  boshqarma  yoki  yuqori  malakali  institutlarda  talabalar 
auditoriyasida  jamoa  mavzusi  bo'yicha  o'quvchi  yoki  talabalar  jamoasining  shiorlari 
«Tanishuv»,  «O'zaro  tushunish»,  «Yaxshi  kayfiyat  mimikasi-hissiy  yaqinlik»,  «Nizolarsiz 
muloqot»,  «Nizoni  nima  qihsh  kerak»,  «Vaqtincha  to'xtatish,  davom  etishga  qo'yib  berish 
orqaga surish», «Men va jamoa» va h.k. treninglar tafakkur taraqqiyoti (nutq va uning namoyon 
bo'lishi)  jarayoni  guruhdagi  individlar  hamkorligi  va  boshqalar  bo'yicha  intellektual  treninglar 
o'tkaziladi. 
Guruhiy  trening  usuli  bilan  o'tkaziladigan  darslar  o'qituvchida  boshqa  dars  shakllari 
ishbilarmon  o'yinlar,  davra  stoli  yoki  bahs  kabi  katta  tayyorgarlikni  talab  etadi.  Tayyorgarlik 
quyidagilarni o'z ichiga oladi: 

---

75 
 
a) treningning rejasi ustida ishlash; 
b)  talabalar  bilan  muammoning  yechimini  qidirishda  faol  ishtirokini  ta'minlash  (odatda,  bu 
o'tilayotgan mavzudagi savollarni oldindan berib qo'yish bilan bog'liq) bo'yicha ishlash; 
d) o'qituvchining  o'z  ustida  ishlashi,  u  o'zining  treningda  qanday  to’tishini  o'ylab  topadi; 
savollarni  qanday  qo'yish  va  muhokamalarga  qanday  munosabat  bildirishi  bahsli  vaziyatni 
drammalashtirish  yoki  tomonlarning  bir-biri  bilan  kelishishi  guruh  ishtirokchilarida  javob 
variantlarini talab etishi yoki o'zi aytishi noto'g'ri yechimga guruh qanday munosabatda qachon 
va  qanday  umumiy  xulosa  chiqarish  kerak.  Trening  davomida  talabalar  faolligi  qanday 
baholanadi va hokazolar; 
e) ishtirokchilar  orasida  rollarni  taqsimlash,  lekin  rollar  hammaga  yetishmasligi  mumkin. 
Shunda ko'pchilikka tanqidchi  va kuzatuvchi rollari beriladi  va treningda eng  faol  ishtirokchini 
ta'minlash. 
Trening  davomida  bajariladigan  rollarning  boshqa  ishtirokchilariga  taqdim  etishi 
mumkin.  Rollar  turlicha  bo'lishi  mumkin.  Ular  mavzudan  kelib  chiqadi.  Masalan,  «Jamoa» 
mavzusi  bo'yicha treningda «Nizosiz  muloqot yoki nizoni  bartaraf qilish»  bo'limlarida shunday 
rollar  bo'lishi  mumkin.  «O'qituvchi»,  «tashkilotchi»,  «fikrlar  generatori»,  «usta»  (rollar  imkon 
qadar  nizoli)  «adolat  tarafdori»,  «kuldiruvchi»,  «tanqidchi»,  «qo'zg'aluvchi»  «an'analar 
saqlovchisi»,  «uchinchi»,  «аууог»,  «mug'ombir»  (o'rtacha  nizoli)  va  yaratuvchi,  ishtirokchi, 
dangasa, yaxshi yigit, nozik qiz, administrator (kam nizoli) va h.k. 
Ijtimoiy  psixologik  trening  bu  oddiy  so'z  bilan  aytganda  mashq  qandaydir  malakalarni 
egallash  emas,  balki  faol  ijtimoiy  psixologik  shaxsni  muloqotda  faolligi  va  yo'nalganligiga 
qaratilgan  va  guruhlarda  ijtimoiy  psixologik  obyekti  sifatida  shakllanganligi  darajasiga 
ko'tarilishiga qaratilgan o'qitish usulidir. 
O'qitish usuli sifatida guruhiy treningning ahamiyati o'quvchilarni bunday hamkorlikdagi 
faoliyati  qaysiki  oddiy  talabalar  o'quv  guruhini  ijtimoiy  psixologik  ko'rinishga  ega  modeliga 
aylantiruvchi  muhimi  hisoblanadi.  Shuning  uchun  ijtimoiy  treningni  nazariyada  shakllangan 
ijtimoiy  amaliy  psixologiyani  o'qitishda  yordam  beruvchi  deb  hisoblash  mumkin.  Agar 
ishbilarmon  usul  —  nazariyadan  kelib  chiqqan  amaliy  faoliyatga  o'rgatsa,  trening  esa,  amaliy 
vaziyatlardan kelib chiqib — nazariyani o'rgatishiga yana bir bor guvoh bo'lamiz.