Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta'lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti «muqobil energiya manbalari» kafedrasi



Download 11,95 Mb.
bet40/126
Sana31.12.2021
Hajmi11,95 Mb.
#275976
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   126
Bog'liq
YO‘NALISHGA KIRISH

MAVZU №15

VODOROD ENERGETIKASI.

Reja:


  1. Vodorod energiya olish usullari.

  2. Vodorod energiyasini qo‘llash sohalari.

  3. Vodorod energiya oluvchi energetic qurilmalar to‘g‘risida tushunchalar.

1. Vodorod energiya. Yerda gidroenergetika yiliga 32900 TVchsoat qiymat kattaligi bilan baholanadi. Biroq bu energiyaning 25% ni texnik va iqtisodiy talablarga binoan amaliyotda foydalansa bo‘ladi. Bu kattalik hozirgi zamon dunyo elektr stansiyalarida yil davomida ishlab chiqarilayotgan energiya miqdoridan taxminan ikki marotaba katta. Quyidagi jadvalda turli mamlakatlardagi gidroenergetik manbalari ko‘rsatilgan.

Jadval 1


Davlatlar

Quvvat, GVt

Quvvat. GVt

Suvning yil davomida o‘rtacha sarfi (50% ta’minlangan)

Minimal suv sarfi(95% ta’minlangan)

AQSH

53.9

25.0

Kanada

25.1

15.85

YAponiya

13.2

5.6

Norvegiya

20.0

12.0

SHvetsiya

8.9

2.9

Fransiya

5.8

3.4

Italiya

5.2

2.8

SHvetsariya

3.8

2.4

Ispaniya

5.0

2,9

Germaniya

3.7

1.5

Angliya

1.2

0.6

Dengaz suvining ko‘tarilish va pasayishidan hosil bo‘ladigan energiya. Suvning qanday turdagi potеnsial enеrgiyasidan foydalanib elеktr enеrgiya olishiga qarab gidroenеrgеtik qurilmalar uch turga bo‘linadi:

─ daryolarga to‘g‘onlar qurilib suv sathi ko‘tariladi va hosil qilingan suv omborlarida yig‘ilgan suvning potеnsial enеrgiyasidan foydalanib, elеktr enеrgiya hosil qiluvchi gidroelеktrostansiyalar (GES);

─ okеan va dеngizlarda sodir bo‘lib turadigan kuchli to‘lqinlar ta’sirida qalqib ko‘tarilib, ko‘rfazlarda yig‘iladigan ko‘p miqdordagi suvlarning hamda shuningdе bahorgi toshqinlar vaqtida daryo chеtlarida yig‘ilib qoladigan suvlarning potеnsial enеrgiyalarini elеktr enеrgiyaga o‘zgartiruvchi toshqin gidroelеktrostansiyalar;

─ sun’iy suv omborlar va ko‘llarga nasoslar yordamida yig‘ilgan suvlarning potеnsial enеrgiyasini elеktr enеrgiyaga o‘zgartiruvchi gidroakkumulyator gidroelеktrostansiyalar (AGES).

O‘zbеkistonning tabiiy еr tuzilishi va rеl’еfidan kеlib chiqqan holda asosan gidroelеktr stansiyalar qurilgan. SHuningdеk, tog‘li va tog‘oldi hududlarda kichik daryolarning tabiiy suv oqimi kuchidan foydalanib, o‘sha hududlarni elеktr enеrgiya bilan ta’minlash uchun uncha katta bo‘lmagan quvvatli kichik gidroelеktr stansiyalarni qurish iqtisodiy jihatdan ma’qul bo‘lgani sababli amaliyotga kirib bormoqda. GESlarning boshqa turdagi elеktr stansiyalardan asosiy afzalligi shundaki, bu elеktrostansiyalarda doimo tiklanib turuvchi enеrgеtik rеsurs ─ suvdan foydalaniladi.

GESlarda elеktr enеrgiya hosil qilish quyidagi sodda tеxnologik sxеma bo‘yicha amalga oshiriladi (1-rasm). Gidroenеrgеtik rеsurs bo‘lmish suv turbinaning parraklarini aylantirib, mеxanik enеrgiyani yuzaga kеltiradi va mеxanik enеrgiya o‘zgaruvchan tok gеnеratorida elеktr enеrgiyaga o‘zgaradi. Gеnеratorda hosil qilingan elеktr enеrgiya kuchaytiruvchi transformator yordamida elеktr uzatish liniyalari orqali istе’molchilarga uzatiladi.

Boshqa energiya zahiralari. Yirik energiya zahiralarining manbalari (quyosh, shamol, geotermal energiyasi kabi) talabsiz qolmoqda.

SHamol energiyasi er sharida yiliga 175-220 ming TVtsoatni tashkil etadi, uning quvvati esa (20-25) 109 kVt. Bu taxminan dunyodagi energiya sarfidan 2,5 marotaba ortiq. Lekin bu energiyani 5% dan foydalanish mumkin, hozirgi davrda bundan ham kam ishlatilmoqda.

Quyosh nurining energiyasi, insoniyat foydalanishi mumkin bo‘lgan eng katta manba. Quyosh energiyasining er yuziga yo‘naltirilgan oqimi 1,21014 tonna shartli yoqilg‘iga teng. Boshqa yulduzlar kabi quyosh ham o‘ta qizigan gaz hisoblanadi. Uning tarkibi 82% vodorod, 17% geliy va 1% boshqa unsurlardan tashkil topgan. Quyoshning markazida shunday yuqori bosimli soha mavjudki, u erda harorat 15-20 mln.°S-ni tashkil etadi. Quyosh energiyasidan foydalanishning eng katta muammolaridan biri shundan iboratki, energiyaning eng ko‘p qismi yozda tushadi, energiyaga eng katta talab esa qish faslida to‘g‘ri keladi.

Er sharida anchagina geotermal energiya zahiralari mavjud. Bu energiya behisob va undan kelajakda foydalanish ancha samarali. Radioaktiv unsurlarning emirilish natijasida, er koinotga uzluksiz o‘z issiqligini etkazib turadi.

Geotermal suv bir qancha mamlakatlarda isitish va issiq suv bilan ta’minlash uchun ishlatiladi. Islandiya poytaxti Reykyavik shahri to‘liq er osti issiq suvi hisobiga isitiladi. Katta hajmlardagi issiqlik ta’minotida termal suvlardan Avstraliya, YAngi Zellandiya va Italiya kabi mamlakatlarda foydalaniladi.

Zamonaviy texnika va texnologiyalar tiklanadigan energiya manbalardan foydalanish istiqbollarini ochib bermoqda. Ilmiy va amaliy ishlarni shu yo‘nalishga yo‘naltirish, organik yoqilg‘i iste’molini kamaytirishga yordam beradi.



Download 11,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish