O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti mashinasozlik fakulteti

 
2. Transport vositalarining yo`lning qatnov qismida joylashuvi 
Relssiz  transport  vositalari  yo`lning  qatnov  qismida  bo`laklar  bo`yicha 
munosib  joylashuvi  yo`lning  o`tkazish  qobiliyatini  yuqori  darajada  bo`lishini 
ta`minlaydi. 
Relssiz  transport  vositalari  harakatlanadigan  bo`laklar  soni  chiziqlar  yoki 
5.8.1,  5.8.2,  5.8.7,  5.8.8  yo`l  belgilari  bilan  belgilanadi.  Bunday  chiziqlar  yoki  yo`l 
belgilari  bo`lmasa,  haydovchilar  yo`l  bo`laklarini  o`zlari,  qatnov  qismining 
kengligini,  transport  vositalari  orasidagi  zarur  yonlama  oraliq  masofani  va  ularning 
gabarit  o`lchamlarini  hisobga  olgan  holda  aniqlaydilar.  Bunda  harakat  qatnov  ikki 
tomonlama  bo`lgan  yo`l  yo`lning  chap  tomondagi  yarmi  qarama-qarshi  yo`nalishda 
harakatlanish uchun mo`ljallangan, deb hisoblanadi. 
Shuni  ta`kidlash  kerakki,  harakatlanish  bo`lagi  transport  vositalarining  bir 
qator bo`lib harakatlanishi uchun mo`ljallangan. Davlat standarti (GOST 13508-74) 
ga ko`ra harakatlanish bo`lagi 2.5 metrdan 3.75 metrgacha bo`ladi.    
To`rt  va  undan  ortiq  bo`lakli,  harakat  ikki  tomonlama  bo`lgan  yo`llarda 
qarama-qarshi  yo`nalishda  harakatlanish  uchun  mo`ljallangan  bo`laklarga  chiqish 
taqiqlanadi.  
Bunday  yo`llarda  qarama-qarshi  oqim  ikki  uzluksiz  yo`l  chizig`i  bilan 
ajratiladi  va  bu  chiziqni  kesib  o`tish  taqiqlanadi.  Yo`l  chizig`i  ko`rinmasa  yoki 
umuman bo`lmasa ham qarama-qarshi bo`lakka chiqish taqiqlanadi.  
Harakat  ikki  tomonlama  bo`lgan  uchta  bo`lakli  (1.9  chizig`i  bilan 
belgilangandan tashqari) yo`llarda o`rta bo`lakka faqat quvib o`tish, chapga burilish, 
qayrilib  olish  va  aylanib  o`tish  uchungina  chiqishga  ruhsat  etiladi.  Qarama-qarshi 

---

 
77 
yo`nalishdagi  harakatlanish  uchun  mo`ljallangan  chetki  chap  bo`lakka  chiqish 
taqiqlanadi. 
Bunday  yo`llarda  faqat  chetki  bo`laklardan  harakatlanishga  ruhsat  etiladi, 
o`rta  bo`lakda  doimiy  harakatlanish  mumkin  emas,  u  quvib  o`tish,  aylanib  o`tish, 
qayrilib olish yoki chapga burilish kabi manyovrlarga mo`ljallangan. 
Aholi  yashaydigan  joylardan  tashqarida  haydovchilar  transport  vositalarini 
mumkin qadar qatnov qismining o`ng chetiga yaqinroqqa olib harakatlanishlari kerak 
. 
Aholi  yashamaydigan  joylarda  yo`l  chekkasida  yo`l  yoqasi  bo`lib,  transport 
vositalari  to`xtash  va  to`xtab  turish  uchun  yo`l  yoqasiga  chiqadi  va  yo`lda 
harakatlanayotgan transport vositalariga xalaqit bermaydi. Transport vositalarining 
o`ng bo`lak bo`ylab harakatlanishlariga to`liq imkoniyat yaratadi. 
Aholi  yashamaydigan  joylarda  Qoidalarning  11.6,  19.1,  26.2  bandlaridagi 
talablarni  hisobga  olgan  holda  haydovchilar  o`zlariga  qulay  bo`lgan  harakatlanish 
bo`lagidan  foydalanishlari  mumkin.  Faqat  o`ngga  yoki  chapga  burilish,  qayrilib 
olish,  quvib  o`tish,  to`xtash  oldidan  harakatlanish  bo`lagini  o`zgartirishga  ruxsat 
etiladi. 
Aholi  yashamaydigan  joylarda  yo`l  yoqasi  bo`lmaganligi  sababli  yo`l 
chekkasida to`xtab turgan avtomobillarni uchratish mumkin. Bu esa o`ng tomondagi 
birinchi bo`lak bo`ylab harakatlanishga xalaqit qiladi. 
Bu  yo`nalishda  uch  va  undan  ortiq  bo`lakli  har  qanday  yo`llarda  uchinchi 
qatorga quyidagi hollarda chiqish mumkin: 
- harakatlanish serqatnovligi sababli boshqa bo`laklar band bo`lganda; 
- quvib o`tish uchun; 
- chapga burilish uchun; 
- qayrilish uchun; 
-  ruhsat  etilgan  to`la  vazn  3,5  tonnadan  ortiq  bo`lgan  yuk  avtomobillariga