O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti pedagogika fakulteti musiqa ta’limi yo’nalishi

3. Musiqa mashg’ulot (dars)larida ko’rgazmalilik printsipi. 

Musiqa ta’limida ko’rgazmali idrok etish katta imkoniyatlarga egadir. Eslab 

qolishda ko’rgazmalilikning o’zi emas, balki uning nutq va amaliy  faoliyat bilan 

biriktirilishi  muhimdir.  Shuning  uchun  ham  boshlang’ich  sinf  bolalari  shaxsini 

shakllantirishda  qo’llaniladigan  musiqiy  bilimlar    ko’lami,  mazmunini  tanlashda 

mazkur printsipga mosligiga alohida e’tibor  qaratiladi. 

Ko’pincha  ko’rgazmalilik  printsipini  o’quv-bilish  faoliyatidagi  jonli 

mushohada  va  mavhum  tafakkurning  uzviy  bog’liqligini  ta’kidlab,  aniq  va 

mavhumning  birligi  sifatida,  ya’ni  xususiydan-umumiyga,  aniqdan  mavhumga 

o’tish;  boshqa  hollarda  esa  mavhumdan  muayyan  tushuncha  va  faktlarga  o’tish 

tarzida talqin qilinadi. 

K.D.Ushinskiy  ko’rgazmalilik  printsipining  pedagogik  samarasi  haqida 

shunday  degan:  «...bu  shunday  ta’limki,  u  mavhum  tasavvur  va  so’zlarga  emas, 

balki bolalar bevosita idrok qiladigan ma’lum obrazlarga asoslanadi...». 

Mazkur  printsip  ko’rgazmali  metodni  tanlashda  uning  ilmiy-didaktik 

vazifalarini nazarda tutib, e’tiborni maqsadga muvofiqligiga qaratadi. 

---

 

22 

Musiqa  tarbiyasida  musiqaning  o’zi  ko’rgazmali  vositadir.  Chunki,  u  ko’z 

bilan emas, balki quloq bilan idrok etiladi. Musiqa tinglashda ham, asar  tahlilida 

ham, ohang ko’rgazma sifatida chalib ko’rsatiladi. Musiqa  rahbarining o’zi, nutqi, 

ijrosi ham asosiy ko’rgazma bo’lib xizmat qiladi. 

Bundan  tashqari,  turli  tajriba-sinov  materiallarini:  metodik  tavsiyalar, 

mashg’ulotlar  ishlanmalari,  sxema,  jadvallar,  boshqotirmalar,  texnik    vositalar, 

ko’rgazmali  kartochkalar,  grafik  yozuvlar,  rasmlar,  nota  yozuvlari,  nazorat  va 

boshqa didaktik materiallar va qo’llanmalarni tayyorlashda ham  ushbu printsipga 

suyaniladi.