O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar instituti

Novdaning shoxlanishi: 1 – monopodial, 2 - simpodial, 3 - soxta dixotomik


Barg - o’simliklar quruqlikda yashay boshlaganida sharoitga moslanish natijasida hosil bo’lgan organ. U novdaning boshlang’ich bo’rtmalarida rivojlanadi. Barg, barg - shapalog’i plastinkasi, barg bandi, barg navi va yonbargchalardan iborat. Ammo bu qismlarning hammasi bargda doim bo’lmasligi mumkin lekin barg plastinkasi doimiy qismlardan biridir.
Barg uzoq o’smaydi ko’p yil yashovchi barglar ham o’sishdan tez to’xtaydi. Yaproq bargli daraxt turlarida u bir vegetastiya davrida yashaydi, ninabargli doim yashil daraxtlarda 2 yildan – 10 yilgacha yashaydi.
Barglar o’simliklar hayotida muhim rol o’ynaydi, bir qator fiziologik funkstiyalarni bajaradi: Bu funkstiyalarning eng asosiysi - fotosintez jarayoni bo’lib, ushbu jarayon er sharidagi butun hayotiy jarayonlarni to’kis amalga oshishini va erdagi hayotni mavjudligini ta’minlaydi. Fotosintez jarayonida quyosh nuri ta’sirida bargdagi yashil xlorofil donalarda organik moddalar hosil bo’lishi sodir bo’ladi, bunda o’simlik ildizi orqali suv, barg orqali havodan karbonat angidridni o’zlashtirib, ular fotosintez jarayonida ishtirok etadilar va natijada organik modda – uglevodlar hosil bo’ladi. Ushbu jarayon quyidagi formula orqali ifodalanadi:


Yorug’lik


6 SO₂+6N₂O S₆N₁₂O6+6O₂


Xlorofill
Fotosintez va nafas olish jarayonida o’simlik barglarida gazlar almashinuvi amalga oshadi. Barglardan suv bug’lanishi (transpirastiya) jarayoni doimiy bo’lib turadi. Tashqi muhitning ta’siri natijasida barglarning shakli o’zgarib, (metamorfozlashib) o’simliklar hayotida bir qancha boshqa funkstiyalarni ham bajarishi mumkin.
Barglar morfologik jihatdan oddiy va murakkab barglarga ajratiladi. Oddiy barg plastinkasi bitta bo’lib, u har xil shaklda – butun, bo’lakli va kesik bo’lishi mumkin.
Murakkab barg oddiy bargdan kelib chiqqan hisoblanadi, masalan, zarang va shum daraxtlarida yosh davridagi barglar oddiy bo’lib, vaqt o’tishi bilan murakkab ko’rinishga ega bo’ladi.