O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

1-rasm
Ishlab chiqarish omillari.
Ishlabchiqarishomillarinoz-ne’matlarniyaratishdaharxil darajada ishtirok etadilar. Shunga qarab ular 3 ta guruhga ajratiladi: shaxsiy-insoniy omil,moddiy omil,axborot-informatsionomil.
Shaxsiy-insoniy omil— bu ishkuchi,uning amal qilishnatijasi bo‘lgan mehnatdir.
Ish kuchi — bu insonning mehnat qilishga qaratilgan jismoniy va aqliy qobiliyatidir.
Bu qobiliyatsohibihar bir mehnatgalayoqatlikishidir.Mazkur qobiliyat amaldaishlatilganda mehnat yuz beradi.Ishchikuchinifaqat jismoniykuchbilan cheklabbo‘lmaydi.Ishchikuchisohiblaribilim, malaka,mahoratvaish tajribasininghamsohiblaribo`ladilar. Ishchikuchiningmiqdoriy va sifat o ‘lchami bor.Miqdoran olganda — bu ishlay oladigan kishilarning soni.Sifat jihatidan—bu ishlovchilarning malakamahorati, bilimi-tajribasidir. Ishchikuchishundayki,uni insondanajratibbo‘lmaydi,umoddiyshaklgahamegaemas,u insonning jismida mujassamlashgan qobiliyat.Shu sababliuni ishlab chiqarishdagiinson kapitali,debhamatashadi.Ishchikuchiishlab chiqarishningbirlamchiomili hisoblanadi,chunkiinsonmehnatisiz,uningijodisizengmukammal mashinalarbo‘lgandaham tirikchilikne'matlariniyaratibbo'lmaydi.Inson jamiyatningoliy ishlabchiqaruvchisidir.
Ishlabchiqarishyuzbergandatabiatin’ometganashyo-materiallar mehnat yordamida qaytaishlanishikerak vabuninguchun mehnatvositalaritalab qilinadi.Shusababliishlabchiqarishda moddiyomillarhamqatnashadi.
Ishlab chiqarishningmoddiy-ashyoviyomili—buuninguchun zarurbo`lgan barcha mehnatvositalarivamoddiyshakldagi ashyolardir.
Buomilnitabiatin’ometganboyliklarvakishilaryaratgan mehnat vositalaritashkiletadi.Ishlabchiqarishhardoimtabiatga tayangan.Yer,suv, yerostiboyliklari,o ‘rmonlar vaboshqalarunga tabiiymateriallaryetkazib beradi,uninguchunmoddiysharoit vazifasinio'taydi.Tabiatin’omibo‘lgan narsalarqaytaishlanib, ulardankeraklimahsulotolinadi.
Ishlab chiqarish samaradorligi ko’p jihatdan ishlab chiqarish jarayonida foydalaniluvchi asbob - uskunalar, mashinalar, inshootlar umumiyligini ifoda etuvchi kapital sifatiga bog’liqdir. Insonning bilimi, ko’nikmalari, sog’lig’i ham iqtisodiyotda inson kapitali sifatida baholanadi.
Axborotlar ishlab chiqarishni to’g’ri tashkil etish va boshqarish borasidagi bilimlar tizimini ifoda etadi. Rivojlangan bozor munosabatlari sharoitida axborotlar muhim o’rin tutadi.