O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

 
 
 
 
Sidirgichlarni 
tishini 
va 
qirindi 
joylashuvi 
 
ariqchasining
profili. 
Sidirgichlar tishlarini rasmi va ularni ishlashi jixatidan yopiq holatda 
ishlaydigan asbob-lar tarkibiga kiradi. SHuning uchun sidirgichlarni qirindi
joylashuvchi tishlari orasidagi ariqchalarni yetarli ravishda qirindini joylashishini 
e’tiborga olgan holda uning rasmi va o’lchamlari qabul qilinadi. Qirindi hosil 
bo’lishi jarayoni uning rasmini, xajmini hamda tishlari orasidagi ariqchasiga 
joylanishini holati o’rganib quyidagi ariqchalar rasmi va xajmi tavsiya etiladi. 
Amaliyoda tish ariqchasi hajmi bilan ajralib chiqayotgan metall hajmi o’rtasida 
quyidagi bog’liqlik o’rnatilgan. 
V V - Tish ariqchasini xajmi mm 

= K V
1
- Ajratib olinayotgan metal metall xajmi, mm
V
1
K - Xajm koiffitsenti. 
boshqa tomondan qaraganda quyidagini yozish mumkun: 
F 

= K bu yerda, F - ariqcha maydoni
F
1
F
1
- qirindini profil kesimining maydoni 
Xajm koefitsenti K=3:6 gacha tavsiya etiladi va bo’laklarga bo’linib chiquvchi 
materiallarga ishlov berishda, katta qiymati esa qirindi buralib chiquvchi 
materiallarga ishlov berishda qo’llaniladi. Sidir-g’ichni bitta tishi bilan kesib 
olinayotgan qirindini ko’ndalang qismi maydoni quyidagi formula bilan topiladi: 
F = l 

a ;
l - sidrgichlanadigan detalni uzunligi. 
Sidirgich tishini ariqchasini moydoni quyidagi formula bilan xisoblanadi: 
F = K 

F
1
mm 
K - xajm koefitsenti. 
Sidirgich tishini qadami. Sidirgich tishini qadami, uni xisoblash uchun eng
axamiyatlik konstruktiv elementi xisoblanadi. Chunki uning qadamiga sidirgichni 
kesuvchi va tozalovchi tish-lari, bir vaqtda ishlovchi tishlari hamda sidirgichni 
umumiy uzunlik o’lchamlariga bog’liqdir. Amalda aniq-langani sidirgichni 
kesuvchi tishlarini qadami ishlov berilayotgan detalni uzunlik o’lchamiga bog’liq 
bo’lib quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
t = ( 1,25 : 1,5 ) 

L 
formuladan L - sidrg’ichlanadigan detalni uzunligi mm; 
Sidirgichni tozalovchi tishini qadami uning kesuvchi tishlari kadamiga teng qilinib 
yoki 0,6 : 0,7 kesuvchi tishlarini miqdoridan qabul qilinadi.