Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta'lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti «muqobil energiya manbalari» kafedrasi

Nazorat savollari:

1. 
   Reaktiv quvvat tushunchasiga ta’rif bering.
   
2. 
   Reaktiv quvvatni kompensatsiyalashning qanday sun’iy usullari mavjud?
   
3. 
   Reaktiv quvvatni kompensatsiyalashning qanday usullari bor?
   
4. 
   Reaktiv quvvatni kompensatsiyalash orqali qanday texnik-iqtisodiy samaradorlika erishiladi?
   
5. 
   Reaktiv quvvatni kompensatsiyalashning tabiiy usullariga qaysi usullar kiradi?
   

MAVZU №20
Jamoat binolarida energiya tejamkorligi
Reja:
1. Imorat va inshootlarda issiqlik yo’qotishlar.
2. Imorat va inshootlarning issiqlik izolyatsiyasi.


1. Imorat va inshootlarda issiqlik yo’qotishlar
Korxonalarda elektr energiyasi iste'molini me’yorlash elektr qurilmalarini ishlatishda muhim muammolarni hal qilish uchun ishlatilib, ularni shartli ravishda ikki guruhga bo'lish mumkin:
1) elektr balanslarini tuzish hamda korxona, sex elektr energiyasi iste’molini bashorat qilish;
2) texnologik jarayonda iste’mol qilinayotgan elektr energiyasining samaradorligini aniqlash.
Shu o’rinda mahsulot birligiga to’g’ri keladigan elektr energiyasining solishtirma sarfi va elektr energiya sarfi me’yori tushunchalarini farqlab olish kerak.
Mahsulot birligiga to’g’ri keladigan elektr energiyaning solishtirma sarfi bu – ma’lum bir texnologik jarayon yoki mahsulot ishlab chiqarishda birlik mahsulotga sarf bo’lgan elektr energiya bo’lib, quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi:
d=W/A
bu yerda:
W – mahsulot ishlab chiqarishda sarf bo’lgan elektr energiya, kVt∙soat;
A – ishlab chiqarilgan mahsulot soni, (t, kg, m³ va h.k.)
Elektr energiya sarfi me’yori bu – o’rtacha hisobiy ko’rsatkich bo’lib, odatda ko'rsatma bilan belgilanadigan va energiya sarfini prognoz qilish yoki tahlil qilish, shuningdek energiya tejashni rag'batlantirish uchun ishlatiladi.
Elektr energiyasining solishtirma sarfi va energiya sarfi me’yori ko’rsatkichlari miqdor jihatdan (1 tonna uchun, 1 m³, 1 m, har juft poyabzal uchun va hokazo) va qiymat jihatidan (so’m yoki yalpi mahsulot) ko’rinishida bo’lishi mumkin.
Elektr energiyasi sarfini me’yorlashni hisoblash maqsadlariga qarab quyidagilarga bo'linadi.
• amal qilish muddati bo'yicha (yillik, har chorak, oylik va boshqalar);

• 
  o’rnatilish darajasi bo'yicha (individual, guruh);
  
• 
  sarfning tarkibi bo'yicha (texnologik, umumiy ishlab chiqarish).
  

Har bir holatda normalarning qaysi turini qo'llash kerakligini aniq ajratib olish kerak, chunki hisoblash usuli, uning natijalari, olingan normalarni qo'llash usullari bunga bog'liq bo’ladi.