O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alishyer navoiy nomidagi samarqand davlat univyersiteti tabiiy fanlar fakulteti Geografiya bo‘limi Gidrometeorologiya va landshaftshunoslik kafedrasi

Miyonqol-Xatirchi kanali. Miyonqol-Xatirchi magistral kanali Damxo‘ja suv bo‘lgich to‘g‘onidan boshlanib, Xatirchi tumanigacha suv olib borib tarqatadi. Zarafshon daryosining Oqdaryo va Qoradaryo tarmrqlari oraligida uzunligi 100 km, eni 10-15 km va mayoni 1200 kv.km keladigan unumdor tuproqli Miyonqal oroli joylashgan. Allyuvial yotqiziqlardan tashkil bo‘lgan bu orol Oqdaryo va Qoradaryoning quyi tyerassalari hisoblanadi. Damxo‘ja to‘g‘onidan boshlangan Miyonqol-Xatirchi magistral kanalining uzunligi 36 km masofaga cho‘zilgan, o‘rtacha suv sarfi 50 m³/sek ni tashkil etadi. Mazkur kanal Miyonqol orolidagi 55 ming gektardan ortiq qishloq xo‘jalik ekin maydonlarini suv bilan ta’minlaydi.

Narpay kanali. Narpay magistral kanali Zarafshon botig‘idagi qadimgi va yirik irrigatsion inshootlardan biri hisoblanadi. Mazkur magistral kanal ham o‘z suvini Zarafshon daryosidan oladi. Narpay kanalining uzunligi 90 km masofaga cho‘zilgan. Ana shu masofada kanalning suvi 370 dan ortiq shoxobchaga taqsimlanadi.

1929-1934 yillarida Narpay magistral kanali rekonstruksiya qilinadi. Buning natijasida kanal o‘zani to‘g‘irlanib, uning uzunligi ancha qisqaradi. Lekin kanalning o‘zani chuqurlashtiriladi va kengaytiriladi. Bajarilgan tadbirning samaradorligi oqibatida kanalning suv sarfi bir qancha ko‘paytirilib, 29 m³/sek dan 46,4 m³/sek ga etkaziladi. Kanaldan ortiqcha suvni tashlab yuboradigin 4 ta shoxobcha qurilgan. Kanalni qayta rekonstruksiya qilinishi natijasida Narpay jamoa xo‘jaligi tashkil etilib, 5500 gektar yer o‘zlashtirildi va 1741 gektar yerning suv ta’minoti yaxshilandi (O‘zbek Sovet ensiklopediyasi, 7-jild, 1976).