O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

“Vis va Romin” dostonida ma’shuqa Vis Rominga yuborgan o ‘nta
noma keltiriladi. Bu nomalar sevgi va hijron azoblariga to‘la maktublar-
dir. Bu o ‘nta nomani Faxriddin Gurgoniy “Dahnoma” sarlavhasi ostida
beradi.120
Keyinchalik Avhadiy (1274-1338)ning tugal noma janri sifatida
yaratgan “Dahnoma”si yuzaga keldi. Bu asar qaysi manbalar asosida
yaratilganini Avhadiy ko‘rsatmagan.121 Avhadiydan keyin “Dahnoma”
yozish an’anaga aylangan. Xoja Imodiddin Faqih Kirmoniy “Muhabbat-
nomai sohibdilon” yoki “Dahnoma” asarini yozdi. Bu asar ham o ‘nta
nomadan iborat bo‘lib, nomalarda muallif sevgi iztiroblarini sakkizta
1,9 Б ертелье Е.Э. О черк истории персидской литературы. Л.: 1928, 36-6.
Р0 Q arang: Jam olova М. O 'z b e k adabiyotida nom a janri. T.:, “F an” nashriyoti, 1992, 4-b.
111 
Кдоанг: М икаэл Рафили. А зербайдж анская литература (с древнейш их времен до XVI 
века). Баку, 1962, 388-6.
322

---

ishqiy-romantik dostonlar orqali izohlaydi (.Jamolova S.Ko ‘rsatilgan
asar, 4-b.). Bular - “Varqa bilan Gulshoh”, “Vis va Romin”, “Vomiq
va Uzro”, “Xusrav va Shirin”, “Rubob va D a f ’ “Bishr va Hind”, “Yusuf
va Zulayho”lardir. Mazkur dostonlar Sharq adabiyotida, bir tomondan,
m aium va mashhur afsonalar asosiga qurilgan, ikkinchi tomondan, ma­
joziy obrazlar ham ishtirok etgan. Bu dostonlar noma janri yaratilishiga
ham asos boigan.
Xullas, nomachilik fors adabiyotida qadim ildizlarga ega. Ayni
paytda Markaziy Osiyoning qadimiy udumlari, yuqorida ko‘rib
o ‘tganimizday, ijtimoiy, siyosiy va harbiy hayoti ham noma janriga o ‘z
ta’sirini o ‘tkazgan. Yana shuni aytib o ‘tish kerakki, o ‘zbek adabiyoti­
da noma janrini boshlab bergan va rivojlantirgan ijodkorlar Oltin 0 ‘rda