O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi alisher navoiy nomidagi o„zbek tili va adabiyot universiteti o`zbek tili va adabiyotinio„qitish fakulteti

DARSNING MAVZUSI: 
―To‗maris‖ afsonasining o‗rganilishi. 

---

58 
DARSNING MAQSADI: 
Asar mazmuni yuzasidan o‗quvchilar fikrini bilish. Asarning g‗oyaviy 
mazmunini va asar qahramonlarining o‗ziga xos hususiyatlarini tahlil qilish.
O‗quvchilarni komil inson, yurt tinchligini, Vatan ravnaqi g‗oyalari ruhida 
tarbiyalash.
DARS TURI:
Noananaviy, asarni o‗qib, yakunlash, uyga vazifa qilib berilgan 
o‗quvchilarning mustaqil fikrlari asosida yangi mavzu, ya‘ni asar mazmunini tahlil 
qilinadi.
DARS JIHOZI:
Darslik, mustaqil tayyorlangan jadval, Mirkarim Osim asarlari (―Jayxun 
ustidagi bulutlar‖)
DARSNING BORISHI: 
I Tashkiliy qism: 
Davomatni aniqlab, navbatchi bilan suhbatlashishi, uyga vazifa 
nazorati va o‗tilgan mavzuni esga olish. 
- O‗tgan darsda qanday mavzu bilan tanishdik? 
- mirkarim osim haqida gapiring? 
- mirkarim Osimning afsonallaridagi tarixiy haqiqat haqida so‗zlang.
II Yangi mavzu bayoni: 
Mavzu: ―To‗maris‖ asarini o‗qish va tahlil qilish bo‗lgani uchun uni noan‘anaviy 
so‗rov asosida olib boriladi, chunki o‗qib kelish vazifa qilib berilgan. Buning 
uchun sinfni 5 guruhga bo‗lamiz. Har bir guruh o‗zi uchun tarqatma tanlaydi:
1-tarqatma. 
A. Sparangiz va uning safdoshlari halokati. 
B. Vatandoshlarini qay ahvolga soldi? 
V. Ular kimni bu mudhish voqeaning aybdori deb topdilar. 
2-tarqatma. 
O‗g‗lining o‗limidan so‗ng To‗marisning qanday sifatlari sizni qoyil qoldirdi?
Ona To‗marisning ichki kechirmalari sizni larzaga solidimi: Izohlab bering? 
3- tarqatma. 

---

59 
To‗maris tish-tirnog‗igacha qurollangan Eron qo‗shinlarining ustidan qanday qilib 
g‗alabaga erishdi? G‗alabaning asosiy omillarini sanab bering. 
4-tarqatma. 
Eron shohi Kayxisravning mag‗lubiyati sabablari nimada deb o‗ylaysiz? 
5-tarqatma. 
―To‗maris‖ afsonasi sizni nimalarga o‗rgatdi? Qaysi qahramonlar sizga yoqadi, 
nima uchun? Qaysi voqealar sizni hayajonga soldi? 
Tanlangan tarqatma asosida ma‘lum muddat tayyorlanib har bir guruh 
sardori chiqib javobini guruh fikriga asoslanib beradi. Javob bergan guruhga 
boshqa guruhlarda qo‗shimcha fikr bo‗lsa tinglanadi. Shu tariqa matn tahlili kelib 
chiqadi.
III Mavzuni mustahkamlash.
1. Har bir guruhdan bittadan o‗quvchi chiqib matnidan parcha o‗qiydi. Uning 
o‗qish ifodasi baholanadi. 
2. Quyidagi jadval har bir guruhga beriladi. Kim to‗g‗ri va tez bajarishiga ko‗ra har 
besh guruh baholanadi.
―To‗maris‖ jadvali.