O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа’lim vаzirligi аbu rаyhоn bеruniy nоmidagi

Reja

1. Sifatni tahlil qilishning statistik usullari

2. Yetti instrument usullari 4


Tаyanch ibоrаlаri: mahsulotni tayyorlash, sifatni tahlil qilish, yetti instrument, jarayon, dastgoh, xizmat ko`rsatish, diagramma.


1. Sifatni tahlil qilishning statistik usullari

1. Sifatni tahlil qilishning statistik usullari mamlakatimizda hamda chet ellarda sifatni boshqarish sistemalarida keng qo’llaniladi.

Statistik tahlil – bu mahsulot sifatiga ta’sir etuvchi omillarni va shartlarni tahlil qilishdir.
Sifatni nazorat qilish va tahlil qilishning ma’lumotlar manbalari bo’lib quyidagilar xizmat qiladi:

1. 
   inspektsion nazorat: berilgan xom-ashyo, materiallarning kirish nazorati ma’lumotlarini belgilash; tayyor mahsulotlarni belgilab qo’yish; oraliq nazorat ma’lumotlarini belgilash va boshqalar.
   
2. 
   Ishlab chiqarish va texnologiya: jarayonni tahlil qilish ma’lumotlarini belgilab qo’yish; qo’llanilayotgan operatsiyalar to’g’risida kundalik ma’lumotlarni to’plash; dastgohlarni nazorat qilish to’g’risidagi ma’lumotlarni (to’g’rilash, ta’mirlash, texnikaviy xizmat ko’rsatish) belgilab qo’yish va boshqalar.
   
3. 
   Xom ashyo va materiallarni keltirish va mahsulotni sotish: xarakatni omborxonalar orqali ro’yxatga olish va boshqalar.
   
4. 
   Boshqarish va ish yuritish: foydani hisobga olish; qaytgan mahsulotni hisobga olish; doimiy mijozlarga xizmat ko’rsatishni hisobga olish; sotishni hisobga olish jurnali; bozorni tahlil qilish ma’lumotlari va boshqalar.
   
5. 
   Moliyaviy operatsiyalar: debet va kreditni taqqoslash jadvali; zararlarni hisobga olish; iqtisodiy hisoblar va boshqalar.
   

2. Odatda, YAponiya korxonalarida ish o’rinlarida ma’lumotlarni tahlil qilish uchun maxsus, tushunish unchalik qiyin bo’lmagan «sifatni nazorat qilishning etti instrumenti» deb atalgan statistik usullardan foydalaniladi.
Ushbu etti instrument o’z ichiga quyidagi usullarni oladi:

1. 
   qatlamlashtirish
   
2. 
   grafiklar
   
3. 
   diagramma Pareto
   
4. 
   sabab-oqibat diagrammasi
   
5. 
   gistogramma
   
6. 
   sochilish diagrammasi
   
7. 
   nazorat kartalari
   

YUqorida sanab o’tilgan «sifatni nazorat qilishning etti instrument»i turli muammolarni hal etishda alohida yoki turli kombinatsiyalarda qo’llanishi mumkin.
U yoki bu muammolarni echilishi quyidagi sxema asosida amalga oshiriladi:

1. 
   parametrlarni o’rnatilgan me’yorlardan farqlanishini baholash.
   
2. 
   Muammoning echilishi bilan bog’liq bo’lgan eng muhim omillarni tanlash.
   
3. 
   Muammo yuzaga kelishiga sabab bo’lgan omillarni baholash.
   
4. 
   YAroqsiz mahsulotlarning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan eng muhim omillarni baholash.
   
5. 
   Natijalarni tasdiqlash.
   

Statistik usullarni batafsil ko’rib chiqamiz.