O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti

2. Nazorat savollari: 
1.Leykoencefalit etiopatogenezini ayting 
2.Seringomiyeliya etiopatogenezini ayting 
3. Leykoencefalitklinikasi, diagnostikasini ayting 
4.Seringomiyeliyaklinikasi, diagnostikasini ayting 
2 – asosiy 
bosqich
(55 daqiqa) 
1. Mavzuni tushuntirib beradi, slaydlar namoyish 
qilish 
2. Ko‘rgazmali plakatlardan foydalanadi
Tinglaydilar
Tinglaydilar
3-Yakuniy 
bosqich
(10 daqiqa) 
1. Yakunlovchi xulosa qiladi 
2. Mustaqil ish beradi 
3.Uyga vazifa beradi
Tinglaydilar
Yozib oladilar
Yozib oladilar
 
Ma‘ruza matni : 
SIRINGOMIYELIYA 
Kasallikni nomi ikki so‘zdan iborat bo‘lib, birinchisi Siringo- naycha (trubka) Mielos - 
miya - ya'ni orqa miya ichida naychalar demakdir. Orqa miya ichida bushliqlar paydo 
bulishi 16-17 asrlardayoq ma'lum bulgan. Lekin ularni orqa miya anomaliyalari deb 
tushuniladi. Fakat 1824 yili Olivs ularni alohida kasallik ekanligini ta'kidlab hozirgi nomi 
bilan atadi.
ETIOLOGIYaSI - Xozirgacha aniq emas, bir guruh olimlar kasallik asosida birlamchi 
medullyar naychani tutashidan - dizrafiya boshqalar markaziy kanal atrofidagi glial 
tukimalarni notugri joylashishidan kelib chiqadi deb hisoblaydilar. Lekin kasallikni paydo 
bo‘lishida yuqoridagi uzgarishlargina etarli bo‘lmasdan yana tashqi muhit ta'siri ham 
zarurdir. Ulardan travma, yuqumli kasalliklar birinchi urinda turadi. hozirda har yuz ming 
aholiga 25-34 gacha uchraydi.
PATANATOMIYaSI - Asosiy morfologik uzgarishlar orqa miya ichida glial usmalarni 
emirilishidan xosil bulgan bushliklardir. Ular orqa miya uzunasida joylashgan bulib 
kupincha bo‘yin va kukrak segmentlarini egallab, asosan kulrang moddani orqangi 
shoxini, kulrang birlashtiruvchi tolalarni zaralaydi. Ba'zida bu bushliklar oldingi 
shoxlarda xam uchrashi mumkin. 
Klinikasini anatomik uzgarishlardan keltirib chikarish mumkin. Ya'ni kasallik kupincha 
bo‘yin va kukrak segmentlaridagi orqangi shoxni b'zida oldingisini xam zararlaydi. 
Shuning uchun bu kasallikda uch xil belgilar uchraydi: 
1. 
Og‘riq va xarorat sezgilarini dissotsiatsiya lashgan yukolishi. 
2. 
Xarakat faoliyati buzilishi. 
3. 
Vegetativ -trofik uzgarishlar. 
1. 
Dissotsiatsiyalashgan og‘riq va xarorat sezgisi yukolishi taktil va uchkur mushak 
bugim sezgisini saklangan xolda ruy beradi. Sezuvchanlikni yukolish kurtka va yarim 
kurtkasimon satxda uchraydi. Sezmagan joylarda kuyishlardan qolgan chandiklar 
uchraydi. Sezmagan zona asta-sekin pastga karab kengaya boradi. Siringomieliya 
uchun utkir og‘riq xos emaC. Kupincha bu kasallikda sust og‘riqlar kuzatiladi. Kupincha 
bemorlar tana kismlarini uyushishiga, sovukotishiga, xar xil noxush sezgilar paydo 
bulishiga shikoyat kiladilar. 
2. 
Kasallik jarayoniga oldingi shoxlarni kushilishi kullarda periferik falajlanishlar 
paydo bulshiga olib keladi. /mushaklarda atrofiya, reflekslarni susayishi, muskul 
tolalarni uchishi- fibrilyatsiyasi/. Muskullarni atrofiyasi kupincha kaftdagi mayda 

---

198 
mushaklardan boshlanadi. Odamni kafti maymunsimon tus oladi. Vegetativ-trofik 
uzgarishlar bu kasallikda kup uchraydigan belgilardan xisoblanadi. Bularga terini 
kukimtir tus olishi /akrotsianoz/, ter ajralishini kuchayishi, dermografizmni buzilishlari, 
tirnoklarni xiralashishi va murtlashishi, og‘riqsiz suyitkilar paydo bulishi, suyak va 
bugimlarda trofik uzgarishlar /neyrodistroficheskaya osteo- artropatiyalar/ kiradi. Bu 
kasallikni doimiy yuldosh belgilari bulib dizigrafik kurinshlar xisoblanadi. Masalan,
kukrak bezi tugmachalarining xar xil joylashishi, kattik tanglayni bitmasligi, kuyon lab 
belgisi, barmok va kaftni kiyshikligi, umurtka- yon shoxlarini tutashmasligi. 
Agar siringomielitik jarayon miya uzanining kaudal /dum/ kismlariga utsa, uziga xos 
belgilar paydo buladi va uni siringobulbiya tseyiladi. Kupincha bir tomonlama buladi. 
Bunda yuzni tashki tomonlarida Zelder zonalarida og‘riq va xarorat sezgisi yukoladi. 
Xarakat faoliyatini buzlilishi -bulbar falajlanish sindromini eslatadi. Tilni, yutkinni,
xikildokni, yumshok tanglaydi falajlanishi yutinish, nutkni, ovoz oxangini buzilishiga 
olib keladi. 
Kasallik kupincha 20-40 yoshda boshlanadi. Uning utishi uzok muddatli. Xayot 
ma'nosida xulosasi ijobiy. Sungi formasida salbiy bulishi xam mumkin. /bulbar 
falajlanish sindromi/ Kasallikni tugri aniklash uchun yukoridagi xususiyatlarni inobatga 
olib kuyidagi kasalliklar bilan solishtirish kerak: gematomieliya, intromedullyar 
usmalar, elka chigalini yalliglanishi, yon amiotrofik skleroz.
DAVOLASh- I. Simptomatik- og‘riq koldiruvchi, nerv xujayralarini va muskullarini 
tarangligni kuchaytiruvchi /prozerin, vit 31,V12/.
2. Rentgen va lazer nurlari bilan zararlangan segmentlarga ta'sir etib. 
3.Jarroxlik yuli bilan-xosil bulgan bushliklardagi suyuklikni chikib ketishiga yul ochish - 
tursimoch parda osti bushligiga.