O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Ikramov, G. N. Davranova, A. A. Ikramova

 
NAZORAT UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 
 
1. Rivojlangan davlatlar ta’lim tizimining o‘ziga xosliklarini tushuntiring.
2. Yaponiyada maktabgacha va boshlang‘ich ta’lim, o‘rta va katta maktab ta’lim 
tizimi, Davlat universitetlariga kirish qoidalari haqida ma’lumot bering.
3. Yaponiyada ―Dzyuku to‘ldiruvchi maktablarning mazmun mohiyatini bayon 
eting.
 
Topshiriq: Nuqtalar o‘rnini to‘ldiring. 
Yaponiya zamonaviy ta’lim tizimining tarixi 
quyidagi …… davrga
bo‘linadi: 
1. …………….
. 1867-1885 yillarni qamrab oladi. Zamonaviy ta’limning ilk 
tuzilishiga asos solingan. 

---

83 
2. Birlashuv (konsolidatsiya) davri.
……… yillarni o‘z ichiga oladi. Turli maktab 
qonunlari chiqarilgan, tizimli ta’lim yaratilgan. 
3. Tarqalish (……….) davri
. 1917-1936 yillami o‘z ichiga oladi. Ta’lim tizimi 
bo‘yicha favquloddagi kengash tavsiyalariga asosan rivojlantirildi. 
4…………………
1937-1945 yillar. Militaristik ta’lim tizimi. 
5. Zamonaviy davr.
…………hozirgi davrgacha ta’lim islohotlari. I davr (1868-
1885). 
I davr (…………….) 
Bu davrda Yaponiya bilimsizlik davridan tamaddun va ma’rifat davriga o‘tish 
bilan xarakterlanadi. Yaponiyalik Fukudzava Yukiti butim millatni ta’lim va 
ma’rifat yo‘liga chorladi. U “bilimga chaqiriq” deb nomlangan nashrida konfusiylik 
qadriyatlarini tanqid qiladi va g‘arb g‘oyalarini undan ustun qo‘ydi. Uning targ‘ibot 
ishlariga ko‘ra shu davming maktab dasturiga g‘arbga bag‘ishlangan darslar 
kiritiladi. Lekin uning fikriga qarshi chiquvchi konservatorlar Fukudzava Yukitining 
fikriga qarshi chiqadi, natijada jamiyat 2ga ajraladi. Har bir taraf ta’lim tizimining 
isloh qilish bo‘yicha o‘z qarashlarini himoya qiladi. Lekin yaponlar bunday 
murakkab holatda ham kompromiss-yechim topa oldilar. Natijada yetuk jahon ta’lim 
tizimi an’analari va Yaponiya ma’naviy
qadriyatlarini birlashtirib, yangi ta’lim tizimini yaratdilar.
Yapon ta’limining mumtoz shakllanishi ……………… yillardagi mamlakat 
hukmdori Meydzi tomonidan amalga oshirilgan islohotlarga borib taqaladi. Bu 
hukmdorning o‘z oldiga qo‘ygan ikki qat’iy shiori bo‘lib, biri «Fukoku- kioxsi” — 
boyish, mamlakatni mustahkamlash va harbiylashtirish, ikkinchisi esa «Siokusan 
kogio” — ilg‘or G‘arb ishlab chiqarish texnologiyasi asosida mamlakat 
iqtisodiyotini rivojlantirish edi. Meydzi bu ikki maqsadni amalga oshirishning bosh 
omili ta’lim tizimlarini tubdan o‘zgartirish va yangilashda deb hisoblardi.
Davlat 
boshlig‘ining 
bu 
xulosalari 
Yaponiyada 
1872 
yilda 
«…………………» qabul qilinishiga olib keldi. Qonunga muvofiq tez orada eski 
uslubdagi ta’lim tizimi o‘rnida mamlakat rivojlanishini ta’minlashga samarali 
xizmat qiluvchi yangi yo‘nalishdagi 53750 ta boshlang‘ich 256 ta o‘rta maktab, 8 ta 
dorilfunun tashkil etildi. Bu o‘quv yurtlaridagi ta’lim shakllari ma’rifatli G‘arb 
ta’lim uslublari bilan uyg‘unlashtirildi, 1890 yilga kelib ilgarigi 3.4 yillik 
boshlang‘ich maktablar muntazam 4 yillikka aylantirildi va u bepul amalga oshirila 
boshlandi.