O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Omonov, T. M. Qoraliev

16 – BOB

TIJORAT BANKLARINING OPERATSIYaLARI



16.1. Tijorat banklarining passiv operatsiyalari
Tijorat banklari asosan jamiyatdagi vaqtinchalik bo‘sh pul mablag‘larni jalb qilish va ushbu mablag‘larni tegishli maqsadlarga joylashtirish orqali tegishli foydani shakllantiradi. Banklarning vaqtinchalik bo‘sh pul mablag‘larini jalb qilish bilan bog‘liq operatsiyalari passiv operatsiyalar hisoblanadi. Banklarning passiv operatsiyalari tegishli xarajatlar evaziga amalga oshirladi.

Demak, tijorat banklari passiv operatsiyalari natijasida moliyaviy resurslarni shakllantiradi. Resurslar ikkita yirik manba: jalb qilingan mablag‘lar va o‘z mablag‘laridan iborat. Resurslar bank balansining passivida hisobga olib boriladi. Tijorat banklari balansi passivining asosiy ulushini majburiyatlar (jalb qilingan mablag‘lar) tashkil etib, ular jami bank resurslari tarkibida 85–90 foizdan iborat bo‘ladi.

Majburiyatlarni muddati va vujudga kelish manbasiga qarab: –barqaror va –beqaror mablag‘larga, ular uchun to‘lanadigan xarajatlar miqdoridan kelib chiqib: –arzon va –qimmat mablag‘larga ajratish mumkin.