O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Omonov, T. M. Qoraliev

20.5. Mintaqaviy moliya – kredit institutlari
Xalqaro mintaqaviy banklari hisoblangan Amerikalararo taraqqiyot banki (ATB)ning, Afrika taraqqiyot banki (AfTB) va Osiyo taraqqiyot banki (OTB) 1960 yillarda tashkil topgan bo‘lib, ularning tashkil topishiga qator ijtimoiy – iqtisodiy sabablar mavjud. Xususan:

1) o‘sha yillari ko‘pchilik mamlakatlarda mustamlakachilik tuzumining ag‘darilishi natijasida siyosiy mustaqillikni qo‘lga kiritilishi, rivojlanayotgan mamlakatlarni jahon rivojidagi mavqieni ko‘tarish va yangi iqtisodiy tuzumni joriy etishga bo‘lgan zaruriyatning kuchayib borishi;

2) XVJ va Jahon banki e’tiboridan chetda qolayotgan xalqaro mintaqaviy ijtimoiy – iqtisodiy masalalarni hal etish;

3) hududiy mintaqalar iqtisodiyotini kreditlash uchun ichki moliyaviy resurslardan, shuningdek tashqi manbalardan samarali foydalanish mexanizmini yaratish;

4) rivojlanayotgan mamlakatlarda mintaqaviy hamkorlikni yo‘lga qo‘yish va rivojlantirish, shuningdek iqtisodiy aloqalarni mustahkamlash.

Quyidagi jadvalda nomlari keltirilgan banklar o‘rtasidagi asosiy farq ularning ijtimoiy – iqtisodiy, madaniyat va ma’rifiy darajalarining turlicha ekanligi, shu bilan birga ularning geografik joylashuvi va aholining etnik qatlami bo‘yicha ham farq qiladi.

Shu bilan birga, barcha banklarning a’zo mamlakatlari 1/3 qismi rivojlangan mamlakatlar hisoblanadi. Ovoz berish huquqining yuqoriligi tufayli XaTBning har qanday qarori AQSh, OTBning qarori Yaponiya va AQSh tomonidan bekor qilinishi mumkin.

Quyidagi jadvalda uchta mintaqaviy bank haqida ayrim ma’lumotlar keltirilgan.