Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

 
69 
Hayo 

 
Shaxsning axloqiy oʻzini-oʻzi anglashi koʻrinishlaridan 
biri; hayo tuygʻusida insonning oʻz xatti-harakatlarini, 
axloqiy sifatlari va motivlarini anglashi tushuniladi. 
Inson oʻz hatti-harakatlarining axloqqa zid ekanligini 
mustaqil ravishda yoki boʻlsamasa atrofdagilarning 
qoralashi natijasida anglab etishi mumkin. Hayo vijdon 
b-n bevosita bogʻliq boʻladi. Vijdonsiz odamlarda hayo 
boʻlmaydi. Shu b-n birga, hayoning vijdondan farq 
qiluvchi jihatlari ham mavjud. Hayo qoʻproq tashqi 
muhit b-n bogʻliq boʻladi. Hayo tuygʻusi insonning oʻz 
hatti-harakatlarini boshqalar nuqati nazaridan baholashi 
b-n bogʻliq boʻladi. Hayo tuygʻusi ma‘naviyatli va 
ma‘naviy yuksak insonlarga xos axloqiy fazilatdir.
 
70 
Hukm 

 
predmetga ma‘lum bir xossaning, munosabatning 
xosligi yoki xos emasligini ifodalovchi tafakkur 
shaklidir. 
71 
Hunuklik 

 
kishilarda 
noxushlik 
tuygʻusini 
paydo 
qiluvchi, 
goʻzallik va nafosatdan zavqlanishning ziddi boʻlgan 
narsa-hodisalarni inson ongida aks etishidir.
 
I 
72 
Idealizm 

 
olamning asosida ruh yoki gʻoyalar (ideyalar) yotadi, 
dunyo voqeligi va rivojida ideyalarni ustuvor deb ta‘lim 
beradigan falsafiy yoʻnalish. 
73 
Ijobiy 
hislatlar 

 
Odob saqlash, rasm - odat boʻlib qolagan odob 
qoidalaridan chetga chiqmaslik hamda etika va estetika 
talablarini bajo keltirishdir. Odoblilik samimiyatga 

---

586 
asoslangan boʻlib, insonning 
boshqalarni 
hijolat 
qiladigan, ranjitadigan yoki quvontiradigan narsalarning 
hammasini anglab olishini, boshqalarning ehtiyoj – 
talablarini va kechinmalarini tushuna bilishini shart qilib 
qoʻyadi. Farosatli kishi noqulay vaziyat sodir boʻlishini 
oldini olishga intiladi. Chiroyli hatti – harakatlar 
qoidalarini yodlab olib, unga odatlanish mumkin, lekin 
odob qoidalarikishidan koʻproq narsani talab qiladi.
Odobga oʻrganish uchun inson oʻzini boshqa inson 
oʻrniga qoʻyib koʻrishi kerak boʻladi. Farosatlilik
jamiyatga, insonning oʻziga yoki birovga xavf 
tugʻdirmaydigan 
hollarda 
boshqalarning 
ishiga 
aralashmaslikni talab qiladi.