O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim

kimdir
Gu Liga o„xshab ketsa,
o„shanga
qarab angrayib qolaman. (X. To„xtaboyev “Shirin qovunlar
mamlakati”, 115-bet) 
Bunday gaplarda ba‟zan bosh gap tarkibidagi kishilik olmoshibilan
ifodalangan nisbiy so„z a‟zosi tushib qolishi ham mumkin. Ammo uningo„rni
gapning mazmunidan sezilib turadi. 
Masalan,
Biror kishi
men haqimda gapirsa, oyim 
(uni)
quchoqlab
olardi. (R. Nabiyeva “Farishta Mim sarguzashtlari”, 26-bet) 
Ayrim hollarda to„ldiruvchi ergash gap tarkibida qo„llangan nisbiy
so„zbosh kelishikdagi miqdorni bildiruvchi so„roq olmoshi bilan, bosh gap
tarkibidagi nisbiy so„zesa chiqishhamda tushum kelishiklaridagi jamlikni
bildiruvchi belgilash olmoshi bilan ifodalanadi. 
Masalan,
Bu dunyoda
qancha
navi bo„lsa,
hammasidan
ko„kartiribdi
desam ishonavering. (X. To„xtaboyev “Shirin qovunlar mamlakati”, 78-bet). 
Mahallada
qancha
bola bo„lsa,
hammasini 
joni-dilidan ortiq
ko„rarkan. (X. To„xtaboyev “Shirin qovunlar mamlakati”, 122-bet) 
To„ldiruvchi ergash gap tarkibidagi nisbiy so„z bosh kelishikdagi
belgi-xususiyatni bildiruvchi so„roq olmoshlari
27
bilan, bosh gap tarkibidagi
27
M. Hamrayev “Ona tili”, Toshkent, “SHARQ” nashriyoti, 2011 - yil, 69 - bet. 

---

40 
nisbiy so„z esa tushum kelishigidagi ko„rsatish olmoshlari bilan ifodalanadi.
Bunday qo„shma gaplarda ba‟zan bosh gap tarkibidagi ko„rsatish olmoshi
tushib qolishi ham mumkin. 
Masalan, 
Qo„limga
qanaqa
 atir tushsa, 
(o„shani)
sochimga, kiyimlarimga
sepaverdim.(X. To„xtaboyev “Shirin qovunlar mamlakati”, 47-bet) 
Ba‟zan to„ldiruvchi ergash gap tarkibidagi nisbiy so„z uyushib kelishi
ham mumkin. Bunday paytda bosh gap tarkibidagi nisbiy so„zesa jo„nalish
kelishigidagi jamlikni bildiruvchi belgilash olmoshi bilan ifodalanadi. 
Masalan, 
O„g„lim