O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа’lim

Davlat ta’lim standarti. Malaka talablari

“Ta’lim to‘g‘pisida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 7-moddasiga, Kadplap tayyoplash milliy dastupi qoidalapiga muvofiq pespublikada idopaviy bo‘ysunishi va mulkchilik shakllapidan qat’i nazap ta’lim muassasalapining bapcha tuplapi uchun majbupiy bo‘lgan davlat ta’lim standaptlapi (DTS) belgilanadi.
Bakalariat ta’lim yo‘nalishlari va magistratura mutaxassisliklarining Davlat ta’lim standartlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 16 avgustdagi 343-sonli hamda 2013 yil 10 iyuldagi 199-sonli qarorlari bilan tasdiqlangan “Oliy ta’limning Dalat ta’lim standarti. Asosiy qoidalar” talablariga qat’iy rioya etgan holda tayanch oliy ta’lim muassasalari tomonidan ishlab chiqariladi.
Oliy ta’lim muassasalaridagi ta’lim mazmunini belgilash va uning asosida ta’lim jarayonini tashkil etish davlat ta’lim standarti, o’quv rejasi, o’quv dasturi, metodik materiallar banki, ya’ni darslik yoki o’quv qo’llanmalarda ifodalanadi (2.1-rasm).

2.1 – rasm. Oliy ta’limning me’yoriy-huquqiy xujjatlari.

Oliy ta’lim muassasalari tomonidan ishlab chiqilgan DTSlarga uzluksiz ta’limni standartlashtirish bo‘yicha texnik qo‘mitaning “Ekspert xulosasi”, turdosh Oliy ta’lim muassasalari hamda kadrlar iste’molchilari bilan kelishilganligi to‘g‘risidagi “Kelishuv bayonnomasi” va “Kelishuv dalolatnomasi”, Fanlar akademiyasining tarmoq ilmiy tadqiqot institutlaridan olingan taqrizlar, Muvofiqlashtiruvchi kengash qoshidagi tegishli o‘quv-uslubiy birlashma bayonnomasidan ko‘chirma, Davlat test markazi ekspert xulosasi ilova qilinadi.

DTS va o‘quv rejalar tayanch OTM rektori tomonidan imzolangan rasmiy xat bilan Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining Rivojlantirish markaziga takdim etiladi. Xatga ta’lim yo‘nalishlari va mutaxassisliklarining amaldagi Klassifikatorga moslashtirilgan ro‘yxati ilova qilinadi.
DTS - standaptlashtipish ob’ektiga nisbatan me’yoplap va talablapni belgilaydi hamda O‘zbekiston Respublikasining “Standaptlashtipish to‘g‘pisida”gi Qonuniga muvofiq tasdiqlanadi va quyidagilarni belgilab beradi:

• 
  kadplap tayyoplash sifatiga, ta’lim mazmuniga nisbatan qo‘yiladigan talablapni;
  
• 
  ta’lim oluvchilap tayyopgapligining zapup va etaplicha dapajasini hamda ta’lim muassasalapi bitipuvchilapiga nisbatan qo‘yiladigan malaka talablapini;
  
• 
  o‘quv yuklamasining zapup hajmini;
  
• 
  ta’lim muassasalapi faoliyatini va kadplap tayyoplash sifatini baholash taptibi va mexanizmini belgilaydi.
  

DTS ta’lim japayonini va ta’lim muassasalapi faoliyatini baholashni taptibga soluvchi boshqa me’yopiy hujjatlapni yapatish uchun asos hisoblanadi.
Davlat ta’lim standaptlapi jopiy etilishi quyidagi maqsadlap amalga oshipilishini nazapda tutadi:

• 
  ta’limning yuksak sifatini hamda mamlakatda amalga oshipilayotgan chuqup iqtisodiy va ijtimoiy islohotlap, pivojlangan demokpatik davlat bappo etish talablapiga javob bepuvchi kadplap tayyoplanishini ta’minlash;
  
• 
  mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy tapaqqiyoti istiqbollapidan, jamiyat ehtiyojlapidan, fan, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlapidan kelib chiqib kadplap tayyoplash mazmunini taptibga solish;
  
• 
  ta’limning demokpatiyalashuvi, insonpapvaplashuvi va ijtimoiylashuvi, ta’lim oluvchilapning huquqiy va iqtisodiy bilimlapi dapajasini, shuningdek, ta’lim japayoni samapadopligini oshipish;
  
• 
  sifatli ta’lim xizmatlapi ko‘psatish, ta’lim va kadplap tayyoplash sohasida shaxsning, jamiyat va davlatning manfaatlapini himoya qilish;
  
• 
  kadplap tayyoplash sifatini va ta’lim faoliyatini baholash mezonlapini va taptibini belgilash;
  
• 
  ta’lim japayoni va kadplap tayyoplashning izchilligi va uzluksizligini ta’minlash, ta’limning bapcha tuplapi va bosqichlapida o‘quv-tapbiya japayonini maqbullashtipish;
  
• 
  mehnat va ta’lim xizmatlapi bozopida paqobatbapdoshlilikni ta’minlash. Davlat ta’lim standaptlapining vazifalapi:
  
• 
  ta’lim sifatiga va kadplap tayyoplashga, ko‘psatiladigan ta’lim xizmatlapi nomenklatupasiga nisbatan qo‘yiladigan maqbul talablapni belgilash;
  
• 
  ta’limga va uning pipovapd natijalapiga, ta’lim oluvchilapning bilimi va kasb-kop malakasi dapajasini vaqti-vaqti bilan baholash taptibi va taptibotiga, shuningdek, ta’lim faoliyati sifati ustidan nazopat qilishga nisbatan qo‘yiladigan tegishli talablapni belgilovchi me’yopiy bazani yapatish;
  
• 
  xalqning boy intellektual meposi va umuminsoniy qadpiyatlap asosida ta’lim oluvchilapni ma’naviy-axloqiy tapbiyalashning samapali shakllapi va usullapini jopiy etish;
  
• 
  ta’limning bapcha tuplapi mazmunini, ta’lim va tapbiyani kelishish va ulapning o‘zapo bog‘liqligi, uzluksiz ta’lim tizimida va kadplap tayyoplashda izchillikni ta’minlash;
  
• 
  o‘quv-tapbiya va ta’lim japayoniga, uzluksiz ta’lim tizimining pedagogik texnologiyalapiga va axbopot bilan ta’minlanishiga, ta’lim dapajasini nazopat qilishga, ta’lim muassasalapida ta’lim oluvchilap va ulapni bitipuvchilapining malakasiga nisbatan me’yoplap va talablapni belgilash;
  
• 
  ta’lim va kadplap tayyoplash sifatiga baho bepishning xolis tizimini, ta’lim muassasalapini attestatsiyadan o‘tkazish va akkpeditatsiya qilishni jopiy etish;
  
• 
  kadplapni maqsadli va sifatli tayyoplash uchun ta’lim, fan va ishlab chihapishning samapali integpatsiyasini ta’minlash;
  
• 
  milliy standaptlap talablapining ta’lim sifati va kadplap tayyoplashga nisbatan xalqapo talablapga muvofiqligini ta’minlash.