O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim

3–Guruh
1 topshiriq. Ikki issiqlik elektrostansiyasi bo‘yicha ikki oyda ishlab chiqarilgan elektroenergiya tannarxi haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Elektro-stansiya	Sentyabr		Oktyabr
	Ishlab chiqarilgan elektroenergiya, mln. kVT/s	1 kVT/s tannarxi, so‘m	Ishlab chiqarilgan elektroenergiya, mln. kVT/s	1 kVT/s tannarxi, so‘m
1	4000	45,0	5000	46,2
2	600	47,5	700	48,3

Aniqlang: 1) ishlab chiqarilgan elektroenergiyaning o‘rtacha tannarxi o‘zgarashini foizda va mutlaq; 2) umumiy o‘zaruvchan tarkibli hamda struktura siljish indekslarini
2 topshiriq. Joriy davrda ikki regionda yuk tashuvchi avtomobillarning sotilishi haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Avtomobil markasi	“A” region		“B” region
	Sotildi, dona	Bahosi, mln.so‘m	Sotildi, dona	Bahosi, mln.so‘m
MAZ – 5551	600	40,0	620	41,5
KAMAZ – 55111	800	57,0	790	58,6
KAMAZ – 53212	1100	54,0	1150	52,5

Aniqlang: 1) individual va umumiy hududiy fizik hajm va baho indekslarini.
3 topshiriq. Boshqa guruhlarbilimini sinash uchun 3 ta savol tuzing.


4–Guruh
1 topshiriq. SHahar dehqon bozorida go‘sht mahsulotlarining sotilishi haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulot	Sentyabr		Oktyabr
	1 kg bahosi, so‘m	Sotildi, s.	1 kg bahosi, so‘m	Sotildi, s.
Mol go‘shti	5600	26,3	5800	28,9
Qo‘y gushti	7200	20,5	7500	21,4
Ot go‘shti	7500	8,9	7800	10,7

Aniqlang: umumiy baho, fizik hajm va tovaraylanish indekslarini.
2 topshiriq. Supermarketlardan birida xo‘l mevalar sotilishi haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulot	1 kg bahosi, so‘m		Tovaraylanmasi mln.so‘m
	Iyul	Avgust	Iyul	Avgust
Olmalar	2000	1800	148,5	152,0
Noklar	3200	3000	190,9	200,0
Bananlar	2700	2600	160,3	170,5

Aniqlang: 1) umumiy tovaraylanish, baho va fizik hajm indeksini; 2) baholar pasayishidan aholi olgan iqtisod qiymatini.
3 topshiriq. Boshqa guruhlarbilimini sinash uchun 3 ta savol tuzing.

“Iqtisodiy indekslar” mavzusi bo`yicha masalalar

1 - Masala. Shahardagi dehqon bozorlaridan birida sotilgan ayrim qishloq xo‘jalik mahsulotlari hajmi va ularning bahosi to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

	Mahsulotlar'>Sotildi (kg)		1 kg bahosi (so‘m)
Mahsulotlar	O‘tgan davr	Joriy davr	O‘tgan davr	Joriy davr
Kartoshka	5000	6000	350	440
Karam	2000	2500	140	145
Sabzi	1000	1400	438	440
Olma	600	800	1160	1175

Aniqlang: 1. Individual fizik hajm va baho indekslarini.

2. 
   Umumiy fizik hajm, baho va tovarooborot indekslarini.
   

2. 
   Baxolarning o‘zgarishi natijasida aholining qilgan iqtisodi yoki zararini.
   

2 - Masala. Kichik korxonalardan birida ishlab chiqarilgan mahsulot tannarhi to‘g‘risida berilgan ma’lumotlar asosida:

1. 
   Individual tannarxi indeksni.
   
2. 
   Umumiy tannarx indeksini aniqlang:
   

Mahsulot	Mahsulot birligining tannarxi (so‘m)		Joriy davrda ishlab chiqarilgan mahsulot
	O‘tgan davr	Joriy davr	(ming dona)
A B V	128000 159000 115000	127000 155000 112000	5000 8000 2000

3 - Masala. Zavodda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning bir birligini ishlab chiqarishga sarflangan mehnat sarfi to‘g‘risidagi ma’lumotlarga asoslanib individual va umumiy mehnat unumdorligi indekslari hisoblansin.

Mahsulot	Mahsulot birligini ishlab chiqarishga sarflangan vaqt, (soat)		Joriy davrda ishlab chiqarilgan mahsulot, (ming birlik)
	O‘tgan davr	Joriy davr
A B V	2,5 0,5 3,2	2,2 0,4 2,8	1000 2500 500

4 - Masala. Dehqon bozori bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulot	Sotilgan mahsulot miqdor (S)		Tovarooborot (mln. so‘m)
turi	YAnvar	Fevral	YAnvar	Fevral
Kartoshka	120	200	30,0	40,0
Sabzi	20	30	8,0	9,0
Lavlagi	10	15	6,0	6,5

Hisoblang:

1. 
   Tovarooborot fizik hajmi indeksini.
   
2. 
   Baho indeksini.
   
3. 
   Tovarooborot qiymati indeksini.
   
4. 
   Baholarning o‘zgarishi natijasida aholi qilgan iqtisodi yoki zarari mutloq miqdorini.
   

5 - Masala. quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulot turi	Ishlab chiqarishga sarflangan umumiy harajatlar, (ming so‘m)		Tannarxning joriy yilda o‘tgan yilga nisbatan o‘zgarishi, (%)
	O‘tgan yil	Joriy yil
N A V	13700 8200 9450	13520 9030 9470	-4,0 +2,0 -1,5

Hisoblang:
a) Fizik hajm indeksini.
b) Harajatlar indeksini.
v) Tannarx indeksini.


6 - Masala. Dehqon bozori bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulot	Sentyabr oyidagi tovarooborot, (ming so‘m)	Iyunga nisbatan sentyabrda baholarning pasayishi, (%)
Karam Piyoz Lavlagi	561,0 510,0 109,5	7,2 10,0 3,2

Aniqlang:
a) Baho indeksini;
b) Fizik hajm indeksini, agar tovarooborot sentyabrda iyunga nisbatan 52,0 % oshgan bo‘lsa.


7-Masala.Ipak gazlamalar sotilishi to‘g‘risida quyidagi berilgan ma’lumotlar asosida aniqlang:
a) Baho indeksini, agar tovarooborot 12% ga oshgan bo‘lsa.
b) Fizik hajm indeksini.

Ipak gazlama turi	O‘tgan davr tovarooboroti, (ming so‘m)	Individual fizik hajm indeksi
A B V	8150 10800 12300	0,98 1,0 0,96

8 - Masala. Barcha mahsulotlar bo‘yicha 2009yili 2008 yilga nisbatan tannarx o‘zgarishi aniqlansin:

Detal nomi	2009 yilgi ishlab chiqarish umumiy harajatlari, (mln. so‘m)	Mahsulot birligi tannarxining 2009 yilda 2008 yilga nisbatan o‘zgarishi, (%)
Vint Gayka Bolt	9,2 4,0 14,4	-5 +3 -7

9 - Masala. quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulot turi	Umumiy vaqt sarfi, (ming kishi soati)		Individual mehnat unumdorligi indeksi
	O‘tgan davr	Joriy davr
Radio Televizor	287,9 415,6	243,0 418,8	1,03 1,05

Aniqlang: a) Mehnat unumdorligini indeksini;
b) Fizik hajm indeksini;
10 - Masala. Uchta dehqon bozorlarida sotilgan qo‘y go‘shti miqdori va bahosi to‘g‘risida quyidagilar berilgan:

	Iyul		Avgust
Bozor	1 kg baxosi, (so‘m)	Sotildi, (S)	1 kg baxosi, (so‘m)	Sotildi, (S)
Oloy	7500	10,7	7400	11,2
Farxod	7600	8,1	7450	7,5
Eski Jo‘va	7300	12,5	7200	13,3

Hisoblang:
a) O‘zgaruvchan va o‘zgarmas tarkibli baho indeksini;
b) Struktura siljish baho indeksini;


11 - Masala. Ikkita shaxta bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: