|
Chiniqish
Eski bir sport haqidagi fil’mda shunday qo`shiq bor, unda yaxshi so`zlar aytilgan: “Chiniqqin!” agar sog’lom bo`lay desang, shifokorlar yordamisiz harakat qil. Sog’lom bo`lay desang sovuq suv bilan yuvin. To`g’rida; hayot tonusini oshirish uchun, shamollashning o`z tanasiga kirib kelishini oldini olish uchun, albatta, chiniqish kerak. Chiniqqan odam kamdan-kam kasal bo`ladi. Inson tanasi uchun quyosh nurining ta`siri, havo va suvdan me`yordan oshmagan holda foydalanish juda foydalidir.
Juda qadimdan odamlar tabiiy chiniqish yo`llaridan foydalanish zarurligini tushunib etishgan.
Rossiyada XIX asrdayok hammomda bug’lanish va hovuzda cho`milish odat bo`lgan.
Chiniqishning eng foydali usullari-tabiiy suv, toza havo, quyosh nuri. Ana o`sha qo`shiqda murabbiy aytadiki: «Hamma kasalliklarga quyosh, havo va suv foydalidir», ya`ni tabiiy chiniqish turlari. Suv bebaho qiymatga ega, bekorga radioda ertalabki badantarbiya darsidan keyin «Ana endi suv mashqiga o`tilsin!»- degan so`zlar yangramaydi.
Suv mashqlari davomida inson tanasida nimalar sodir bo`ladi? Birinchidan kunora va tez-tez sovuq suvda yuvinish va artinish charchoqni oladi, insonga yaxshi kayfiyat bag’ishlaydi va tetiklashtiradi. Sovuq suvning ta`siri shu narsaga olib keladiki, teri tomirlari torayadi, tanadagi qonning 30% chekka tomirlardan markazga haydab chiqariladi, faqat miyadan tashqari. SHuning uchun 4-5 marta qo`l va yuzni sovuq suvda yuvish natijasida tomirlar torayishiga olib keladi: ishchanlikni oshiradigan o`zaro va foydali badantarbiya, o`zgacha va foydali badantarbiya terini mustahkamlaydi va chiniqtiradi. Mushak tolalari faoliyatini va oziqlanishni oshiradi. O`z navbatida tanadagi modda almashinuvini yaxshilaydi.
Suvda chiniqishni yozda boshlagan yaxshiroq. Muolajani yumshoq nam sochiq bilan artinishdan boshlash lozim. Suvning harorati 18-20% bo`lishi kerak. Badanni 2-3 daqiqa artish tavsiya etiladi. Bu muolajaga moslashgach, yuvinishga o`tish mumkin. Boshlanishda uy haroratidek suvda cho`miladi. Asta-sekinlik bilan harorat 15S gacha va undan pastroqka kamaytirib boriladi. Muolaja 30 soniyadan 2-daqiqagacha davom etadi. Har 3–4 kunda 5-10 soniya qo`shib boriladi. 2-3 oydan so`ng doimiy cho`milish o`z-o`zidan keyingi chiniqish bosqichi - sovuq dushga tayyorlaydi.
O`z ta`sirchanligiga ko`ra dush tanaga kuchliroq ta`sir etuvchi vositadir.
Bu muolajada sovuq suv teriga tez ta`sir qiladi.
Suv muolajasini ertalab o`tkazgan yaxshi. Chiniqishning eng yaxshi vositasi-cho`milish (dengizda, daryoda, ko`lda). Ayniqsa, dengizda cho`milishning
foydasi juda katta. Bunda tanaga dengiz suvi, quyosh nuri va toza havo tanaga yaxshi ta`sir qiladi.
Eslab koling! Ochiq suv xavzalarida cho`milish kerak. Lekin chiniqishni boshlashda suvning harorati 180 C dan past havo harorati esa 200 C dan past bulmasligi kerak. Suvning va havoning tanaga salqin ta`siri tanadagi issiqlikni oshirishi kerak.
Chiniqish foyda berishi uchun muolajani sal sovuq qotib tugating. Agar biror qarorga kela olmasangiz, birdaniga sovuq suvda chiniqishga o`ting. Boshlanishda kunora ertalab yoki kechqurun bajarib ko`ring.
Sovuq suv solingan tog’oraga oyog’ingizni solib o`tiring. Asta-sekin suv haroratini pasaytirib, muolaja vaqtini uzaytirib boring.
Boshida oyoqlaringizni bir necha soniya suvga botirasiz va quritasiz, keyinroq suv haroratiga oyoqlar moslashadi. Shunda oyoqlarni 2-3 daqiqa suvda ushlab turish mumkin. Muolaja paytida yoningizda tog’orada issiq suv qo`yib qo`ying va oyoqlaringiz bir sovuq suvga bir issiq suvga tiqing. SHunday qilib tananing issiqlik almashinuv mexanizmi shakllanadi. Bobongiz yoki buvingizdan so`rang. Ular sizga hammomda parlanishning foydalari borligini aytadilar. YUqori haroratli parlanish terini tozalaydi. Teringiz engil nafas oladi mushaklaringiz bo`shashadi va charchog’ingiz chiqadi. Lekin bunday muolaja hamma uchun emas, shifokor bilan maslahatlashish lozim. YAna bir tabiatning bebaho ne`mati va chiniqish vositasi toza va tiniq havo. Korxonada o`tirgandan so`ng, toza havodan nafas olish foydalidir. Korxonani tez-tez shamollatib turish darkor, albatta, elvizakdan ehtiyot bo`lgan holda. Hattoki qishda ham derazangizni ozgina ochib uxlang, chunki toza havo uyqungizni yaxshilaydi. ertalabki badantarbiyani uyda emas, balki biror-bir ochiq joyda, masalan, ayvonda yoki tashqarida qiling. Havoda chiniqishni 200 S haroratda boshlang. Asta - sekinlik bilan haroratni pasaytirib borasiz. Birinchi havo vannasi 2-3 daqiqadan oshmasligi kerak. Keyinchalik esa bu muolajani 10 daqiqagacha oshirish mumkin.
Esingizda bo`lsin! Chiniqishda juda yaxshi dam olish katta foyda beradi: sayr qilish, sayohat qilish, aylanish.
Toza havo va suvdan tashqari tana uchun quyosh nuri ham kerakdir. Lekin quyoshli vanna qilganda nihoyatda ehtiyot bo`ling. Birinchi marta toblanishni 3-5 daqiqadan oshirmang. Asta-sekinlik bilan vaqtni oshirib borsangiz bu toblanish yaxshi foyda beradi.
Mana shu ko`rsatmalarning hech bo`lmasa ba`zilariga amal qilsangiz. O`zingizni yaxshi xis qilasiz, kayfiyatingiz ko`tariladi va turli xil kasalliklarga chalinmaysiz.
Shunday qilib siz suvda, havoda va quyosh nurida chiniqish sog’ligingiz uchun qanday zarur ekanligini bilib va tushunib oldingiz. CHiniqish muolajalarini qanday o`tkazishni ham bilib oldingiz.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
