O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim

Chiniqish xaqida umumiy ma`lumotlar

Chiniqish deganda, organizmning iqlim omillari (sovuq, issiq, siyrak havo, quyosh radiatsiyasi) ta’siriga chidamliligigini oshirish tushuniladi. Bunday chidamlilikka tizimga solib, aniq maqsadni ko`zlab o`tkazilgan tadbirlar natijasida erishiladi.

Chiniqishi professional (ishlab chiqarish) maqsadda (masalan, shimol, janub, tog’ sharoitlarida) muayyan iqlimga moslashgan holda ishlash uchun tayyorgarlik ko`rish, umumiy salomatlikni mustahkamlash maqsadida (ish qobiliyatini oshirish va kasalliklarga chidamlilikni mustahkamlash) hamda sport sohasida ish qobiliyatini yaxshilash uchun amalga oshiriladi.

Salomatlikni mustahkamlash uchun sovuqda chiniqish eng samarali tadbirlardan biri hisoblanadi. Quyosh nurida chiniqish tadbiridan ham keng foydalaniladi. Siyrak havo (gipoksiya) bilan chiniqish ancha kamroq tarqalgan tadbirlardandir.

Chiniqishning (sovuqda, gipoksiya bilan) sog’lomlashtiruvchi ta’sir mexanizmi to`qimalarga ta’sir mexanizmiga teng keladi. Ushbu uch omil (sovuq, gipoksiya, jismoniy yuklama) larning ta’siri turli yo`llar bilan ATF hamda kreatinfasfat etishmasligiga va fosforlashtirish potentsialining ko`payishiga olib keladiki, buning natijasida mitoxondrni ishlab chiqarish, ya’ni hujayralardagi energetika manbalarining ko`payishiga sabab bo`ladigan to`qimalarning genetik apparati faollashib ketadi. Hujayralarning energiya quvvati (mitoxondriylar quvvati) o`sib boradi, to`qimalar massasining har qaysi birligiga ATF ishlab chiqarish ko`payadi, uning etishmasligiga chek qo`yiladi, binobarin, sovuqqa, gipoksiyaga va yuklamaga nisbatan moslashuv-moslashish rivojlanadi.