O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim

Charchash

Charchashning rivojlanish tezligi bajarilayotgan ishning quvvati va muddatiga, ishga jalb etilgan muskullar massasiga, shuningdek, sportchining joniga, yoshiga bog’liq bo`ladi. Yosh sportchilarda funktsional va energiya rezervlari kattalardagiga nisbatan tezroq kamayadi. Bolalarning ish qobiliyati, harakat tezligi charchash davrida kattalarga nisbatan ko`proq darajada pasayadi. Charchash natijasida bolalar organizmning ichki muhiti ozgina o`zgarishi, kislorod qarzi to`planishi bilan ishni to`xtatadi, ya`ni kattalarga qaraganda charchash bolacharda tezroq rivojlanadi. Bu bolalar markaziy asab sistemasining qator xususiyatlari bilan bog’liq bo`ladi. Bolalarda ichki tarmozlanish jarayonlari tezroq bo`ziladi.

7-10 yoshli bolalarning yuksak quvvatli ish bajarishida eng yuqori tezlikka erishishdan keyin charchash natijasida tezlikning pasayishi kuchli bo`ladi. Bu holat asab jarayonlarining harakatchanligi va ko`chining nisbatan pastligi hamda himoya tarmozlanishining tez rivojlanishi bilan bog’liq, deb qaraladi (A.A.Markosyan). Shu bilan birga, aytib o`tish kerakki, yosh sportchilarda yongiladigan charchashni engilmaydigan charchashga o`tish kattalardagiga nisbatan tezroq yuzaga keladi.

Yosh sportchilar charchashda kattalardagiga nisbatan ko`p energiya sarf etadi, muskul kuchi va ularning kisqarish amplitudasi tezroq kamayadi, charchash egri chizig’ining xarakteri o`zgaradi. Kattalarga nisbatan bolalarda charchash tezrok va to`satdan yuzaga keladi.

Yosh sportchilarning sport faoliyatida charchash ko`pincha harakat koordinatsiyasi va harakat hamda vegetativ funktsiyalar o`zaro ta`sirining buzilishida ifodalanadi.