O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta ’lim vazirligi

250
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

13-BOB
DEHQONCHILIK TARMOQLARI
VA ULARNIRIV O JLANTIRISH YO‘LLARI
• Dehqonchilik tarmoqlari va ulaming mamlakatimiz iqtisodiyotidagi 
ahamiyati.
• Mamlakatimizda dehqonchilik tarmoqlarining hozirgi rivojlanish holati.
• Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida dehqonchilik tarmoqlarini 
rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan islohotlar.
• 
Dehqonchilik 
tarmoqlarini 
yanada 
rivojlantirish 
imkoniyatlari 
va 
samaradorligini oshirish yoTlari.
13.1. Dehqonchilik tarmoqlari va ularning mamlakatimiz iqtisodiyotidagi
ahamiyati.
Qishloq xo‘jaligi yetishtirilayotgan mahsulotlaming xususiyatlaridan 
kelib chiqqan holda ilddta yirik tarmoqqa: dehqonchilik va chorvachilikka 
boTinadi.
Dehqonchilik qishloq xo'jaligining yetakchi tarmog'i boTib, unda ko‘p 
turdagi mahsulotlar yetishtiriladi. Jumladan, aholi iste'moli uchun kerak 
boTadigan oziq-ovqat mahsulotlari, oziq-ovqat va yengil sanoatlarining ko‘plab 
korxonalari uchun xomashyo hamda chorvachilik uchun ozuqa mahsulotlari 
yetishtiriladi.
Dehqonchilik tarmog‘i o‘z navbatida quyidagi kichik tannoqlarga 
boTinadi:
- donchilik (bug‘doy, arpa, makkajo‘xori, sholi va hokazo);
- texnika ekinlari (paxta, kanop, tamaki, qand lavlagi, moyli ekinlar
va hokazo);
- kartoshkachilik;
- sabzavotchilik (pomidor, bodring, sabzi va hokazo);
- polizchilik (qovun, tarvuz va hokazo);
- mevachilik (olma, o‘rik, shaftoli va hokazo);
- uzumchilik;
- chorva ozuqasi ekinlari yetishtimvchi va boshqa tarmoqlardan
iboratdir.
251
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Dehqonchilik tarmoqlari tarkibida donchilik muhim ahamiyatga ega 
hisoblanadi. Ushbu tarmoq mamlakatning oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlashda 
muhim ahamiyatga ega. Milliy xususiyatlarimizdan kelib chiqqan holada non 
va non mahsulotlari xalqimizning dasturxonida muhim ahamiyat kasb etadi. 
Shu sababli mustaqillikning ilk davridan boshlab Prezidentimiz Islom Karimov 
tashabbusi bilan don mustaqilligiga erishishga alohida e'tibor berildi. Ushbu 
maqsadga erishish uchun donli ekinlar maydoni keskin oshirildi, seleksiya va 
urug‘chilikka e'tibor berildi, donli ekinlaming hosildorligini oshirish bo'yicha 
tadbirlar amalga oshirildi. Ushbu islohotlar o‘zining ijobiy natijalarini 
bermoqda va hozirgi vaqtda mamlakatimizda yillik ehtiyoj uchun yetarli 
miqdorda don yetishtirilmoqda.
Donli ekinlar chorvachilikni ozuqa bazasi bilan ta’minlashda ham 
muhim ahamiyatga ega.
Texnika ekinlari yetishtiradigan tarmoqda oziq-ovqat va to'qimachilik 
sanoatlari uchun xomashyo yetishtiriladi. 
Texnika ekinlari tarkibida 
mamlakatimizda eng keng tarqalgani va ko‘p miqdorda yetishtiriladigani paxta 
xomashyosidir. Hozirgi vaqtda 0 ‘zbekiston paxta yetishtirish bo‘yicha 
dunyoda oltinchi, uni eksport qilish bo‘yicha esa ikkinchi o‘rinni egallab 
kelmoqda.
Mamlakatimizning iqlim sharoiti eng shirin, eng sifatli meva. uzum, 
sabzavot va poliz mahsulotlari yetishtirish uchun sharoit yaratadi. Qolaversa, 
xalqimizning ushbu mahsulotlarni yetishtirish bo‘yicha boy tajribasi mavjud. 
Ushbu imkoniyatlardan foydalangan holda mazkur mahsulotlar bilan faqat 
ichki bozomi ta'minlabgina qolmasdan, balki xorijiy mamlakatlarga ham 
eksport qilishga erishishimiz lozim.