O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi



Download 3,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet161/249
Sana22.01.2022
Hajmi3,72 Mb.
#399430
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   249
Bog'liq
ovqat hazm qilish va ovqatlanish fiziologiyasi

OVQATLANISH MEYORLARI VA TARTIBI 

Vujudda quvvat almashinuvi  

Ovqatlanish  me‘yorlarni  va  tartibini  aniqlashda  organizmdagi 

quvvatning  almashinuvi  katta  ahamiyatga  ega.  Vujudning  tiriklik  va 

hayot kechirishi bilan bog‘liq barcha jarayonlar, ya'ni yurak urishi, qon 

tomirlari bo‘ylab qon harakati, nafas olish, hazm a'zolarining faoliyati, 

jigar,  taloq,  buyraklar,  ichki  sekretsiya  bezlari,  asab  tizimining  ishlashi, 




279 

 

mushaklarning  qisqarib  bo‘shashishi,  hujayra  to‘qimalarning 



ko‘payishi  va  yangilanishi,  mehnat  faoliyati  va  boshqalar  tegishli 

miqdorda  quvvat  sarflanishi  bilan  amalga  oshiriladi.  Bu  quvvat  esa 

tanaga  iste'mol  qilinadigan  ovqatlardagi  asosiy  oziq  moddalari 

uglevodlar, yog‘lar va oqsillar bilan o‘tadi. Shuningdek qabul qilingan 

oziq moddalar hisobidan vujudning o‘ziga tegishli bo‘lgan hujayra va 

to‘qimalari  yuzaga  keladi  hamda  yangidan  hosil  bo‘lgan  organik 

moddalarning  kimyoviy  yo‘l  bilan  parchalanishidan  tegishli  energiya 

ajralib  chiqib,  u  vujudning  qayd  qilingan  barcha  ehtiyojiga  sarflanadi. 

Mana shu sarf qilinadigan umumiy quvvat asosiy almashinuv energiyasi, 

ovqatning spetsifikdinamik ta'siri uchun ketadigan energiya va tananing 

tashqi faoliyatiga sarflanadigan quvvat kabi 3 tarkibiy qismdan iborat. 

Har  qanday  vujudning  barcha  faoliyatlar  uchun  sarflagan  jami 

quvvati  iste'mol  qilinadigan  ovqati  tarkibi  hisobidan  qoplanishi  kerak. 

Kun  uzog‘ida  yeyiladigan  barcha  taomlardagi  quvvatning  sarflangan 

quvvatga  teng  bo‘lishi  vujuddagi  barcha  hayotiy  vazifalarning 

me'yorda borishini ta'minlaydi, agar u kam bo‘lsa bajariladigan amaliy 

ishlar samaradorligi pasayadi. Agar bu hol surunkali davom etsa, odam 

ozib, bir qator xastaliklarga duchor bo‘lishi mumkin. Iste'mol taomlari 

bilan  tanaga  kirgan  quvvatning  vujud  tomonidan  sarflangan 

energiyadan  ko‘p  bo‘lish  hollari  ham  kishilar  hayotida  ko‘p 

kuzatiladi va bu holning ham o‘ziga xos salbiy tomonlari bor, masalan, 

ehtiyojdan  ortiqcha  quvvat  eng  avval  semirish  va  u  bilan  bog‘liq 

ko‘pgina  davr  kasalliklariga  olib  keladi.  Qolaversa,  me'yoridan  ortiq 

quvvat  qabul  qilish  ortiqcha  ovqat  iste'mol  qilish  bilan  amalga 

oshirilganligi uchun bu hol oila va jamiyat byudjetiga ham salbiy ta'sir 

qilib,  iqtisodiy  qiyinchiliklar  tug‘diradi.  Hozirgi  paytda  yuqorida  qayd 




280 

 

qilingan  har  ikkala  mutanosiblik  har  bir  davlat,  xalq  orasida  uchrab, 



kishilar  sihatsalomatligini  muhofaza  qilishda,  mehnat  unumdorligini 

oshirishda,  oziiqovqat  mo‘lko‘lchiligini  ta'minlashda  iqtisodiy 

barqarorlikni  vujudga  keltirishda  bir  qator  muammolarni  paydo 

qilmoqda.  Bu  muammolarni  yechishda  masalaning  siyosiy  va  ijtimoiy 

jihatlaridan  tashqari  yana  kishilar  orasida  ovqatlanish  madaniyatining 

to‘g‘ri  shakllanishi  va  uning  yuqori  darajada  bo‘lishi  muhim 

ahamiyat  kasb  etadi.  Tanada  quvvat  sarflanishi  va  u  bilan  bog‘liq 

jarayonlar haqida har bir kishi tegishli tasavvurga ega bo‘lishi lozim.  

 


Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   249




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish