O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta max

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI


60230700 – ^{Amaliy filologiya} bakalavriat ta'lim ^{yo'nalishining}
malaka talablari

Toshkent

ISHLAB CHIQILGAN ^VA KIRITILGAN:


Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o'zbek tili va adabiyoti universiteti.

TASDIQLANGAN VA _AMALGA KIRITILGAN:


O'zbekiston ^Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi huzuridagi oliy va o'rta maxsus, ^professional ta'lim yo'nalishlari bo'yicha o'quv-uslubiy

_birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2021-yil “ ___“ _____dagi ____-sonli yig'ilishida ma'qullangan
O‘zbekiston _Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining 202l-yil “___” dagi _____- sonli buyrug'i bilan tasdiqlangan.


JORIY ETILGAN:

O'zbekiston ^Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi.

Mazkur Malaka talablari "Oliy ta'lim davlat ta'lim standarti. Asosiy
qoidalar", "Oliy ta'lim yo'nalishlari va mutaxassisliklari klassifikatori", ^O'zbekiston
Respublikasi Milliy malaka ramkasiga muvofiq ishlab chiqilgan va rasmiy
me'yoriy-uslubiy ^hujjat hisoblanadi.
O'zbekiston ^Respublikasi hududida malaka _talablarini rasmiy chop etish huquqi O'zbekiston ^Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligiga tegishlidir

MUNDARIJA

T/r

60230700


-


^Amaliy filologiya ^ta'lim yo'nalishining umumiy tavsifi
bet

^Q*'llani*h ^sohasi

1.1.1. _60230*00 - ^Amaliy f*lo**giya ^ta'*im yo'n*lishi *a*aka t*labining
_qo'llani*ish* _..........
1. 1.3. Malaka tal*blarining asosi* f**da*anuvchil*ri

I2.
_60230*00 - ^A*aliy filolo*iya ta'lim y*'nalishi bo'yicha bakalavrla*
ka*bi* faoliyatlari tavsifi

1.2.1. 6*23070*

- ^Ama*iy filologiya ta'lim yo'nal*shi _bo'yich* bak*lavrlar

*.2.2.
kasbiy faoliyatlarining s*halari

_60**0700 - ^{Amaliyfilologiya} ta'lim *o'**li*hi bo'yic** bak*la*r**r
kasbiy f*oliya*larinin* obyektlari .............

1.*.3. 60230*00 - ^Amaliy filologiya ta'l*m *o'*alishi bo'yi*ha bakalavrlar

r.*.*.
k*s**y ^{faoliyatla*ining} turlari
₆₀₂*07*0 ^Ama*iy filol*giya ta'li* yo'nali*hi _bo'yicha

2.
b akalavrl arning kasb iy **zifalari

₆₀₂₃₀*00 ^Amaliy filologiya ta'l*m *a'lim yo'n*lishi _bo'y*c*a

*


2.1.
bakalavrlaming kasbiy kom*etensiy*l*riga qo'yiladigan ta*ablar .......

U*u*iykompetensiyalar

I
III*II
i
*.2.

Kasbiyko*pe*ensiyalar

*ibliograf*k ma' lum*t*ar

**lis*u* v**ag'i


9

t2


*3

1. 6*2**700 -^*mal*y*ilol*giya^*akalavria* t*'*im yo'na*ishin*ng umum**
t*vsifi

6023*700

- ^Amaliy Jilologiya ta'*im yo'nalishi bo'yicha bakalavrlar

*ayyoflash

_kunduzgi ta'lim s*aklida ^amalga oshiriladi. Ta'lim s*akli b*'yicha o'qitish-kredit-
*odul tizi*i _as*sida t*s*kil e*iladi. Bakalavri _{atura **stu*ining} me'yo*iy _muddati -
4 y*l.
1.1. Qo'llanish sohasi ,

1.1.1. _60230700 - ^Ama**y filologiya ta'li* yo'nalishi
qo'llanil*shi.
Ma*aka talabining

Ma*aka talabi _60230700 - ^Amatiy /it*logiya *a'li* yo'nalishi _bo'yicha
^bak*lavrla* tayyorlov*hi _barcha o*iy ta'*im ta*hkilo*lari talablar majmuas*ni
ifodalaydi.
1.1.2. M*la*atalabninga*osiy _{foydalanuvchi*ari:}
- mazkur t*'lim yo'nalishi_*o'yicha malaka_*alablari, o'quv reja ** o'quv
^dasturl*rini ishlab c*iqish va ^yangilash, ul*r *sosid* o'*uv ^jarayonini samaia*i amalga o*hirish uchun mas'u* _ham*a*'* vakolati _doiia*ida bi*iruvchil*rning
t*yyorgarlik _darajasig* ja*o* _ber*digan oli* ta'lim tashkilot*ni*g _bos*qarui xodim*ar* (rekt*r, _{prorek*or*ar,} o'quv bo'limi _b**hlig'i, de**nlar va kafedr*
m*dirlari) va^*rof*ss**-o' qituvchilari;
- _t*'l*m ^{yo'nalishining} o'quv rej*si va o'quv ^da*turlarini o'z*ashtiru*chi oliy
ta' *im *ash*iloti*ing _talab ala*i;
- ^baka*avriat bitiruvchi*arin*ng *ayy*rgarlik _dar*jasini*ahol*s*ni _amalga
o ^s*i*uv*h* Davl*t atte sta*iya komi s*i y alar*;
- ta'limni _b*shqarish bo'yicha vako*atli _davla* organra*i;
- oliy ta'lim tashkilot**rini ^{moliya*ashtiri*hni} ta'minlovchi _organlar;
- _oliy ta'li* tizimini ^{a*kredi**si*a} va sifatini n*zorat q***vchi v*kolatli *avlat
organlari;
- ^k*drla* b*yurtma*h*la*i _va*sh be*u*chi tashkilot hamda korxonalar;
- *liy ta'lim tash**lotlariga o'qish*a kirayotga* abi*uriye**l*r, ularning *ta-
onalar* va boshqa manfa*td*r _shaxslar.

1.2. 60230700 - ^Ama*iy J*lologi*a ta'lim yo'na*ishi bo'yic** _bakala*rlar
kas*iy fao*iyatlarining tavsifi
L2.1. _6023*700 - _Am**iy ^jilologi*a ta'li* y*'**l*s*i bo'y*c*a _baka*avrlar
kasb*y fa*li**tlarining_{*ohalari:
60230700} - ^Amaliy /ilolo*iy* ^ba*alavriat ta'lim yo'nalishi _ba*cha davlat v*
nodavlat ^{tashkilotl*r*,} ko*xon*lri, _nashri*ot*ar v* m**baa korxonala*i,_*ashriyot-
matbaa maj*ualari, internet nas*rl*r*, noshir*ik _{m*hsulotla**ni}*a*yorlash, _da*t*riy ^mahsulotlar, i*tis*****t, _boshq*ruv va _marketing, ilmiy *adqiqoi; umumiy o,rta
ta'lim _maktablari** o'rta maxsu*,_*r*fessio*al ta'lim *ua*sas*l**i _{uchu*
b*kalavr**t} ta'lim yo'n*lishi ^bo'yicha kadrla* tayyorlas**ar*y*nid*

foydal anil adi ga* fanlar, fa*liy a* vo sital ari, **ul I ari, m eto *l ari _;
Gumani*ar sohadag* ilm*y t*d*iq*t institutlari ** b*shqa tarmoq il*i*-*adqiqo*
inst*tut*arida m*staq** t*dqiqotchi **fatid**lmiy tadqiqot ishla*i bilan *hu*'ullanish;
*mmaviy axborot *ositalari, *avlat boshq*r*vi *rga*lari, bos*qa da*lat va
nodavl** _{m**ssasal*rida} kasbiy faoli*at ^yur*tis* kabi kompl*ks mas*l*la*
*ajmu*sini ^qamrab oladi.
1.2.2._*023*700 - ^Amaliy Jil*l*giy* ta'li**o'nalishi _b*'yicha**kala**lar
kasb*y *ao*i*atlarining _obyektl* ri :
- barcha davlat ** n*davl*t t*shk*lo*larida refe*en*, is* yurit*vch*;
-_{**quq-tart*bot} idoral*rid*, _lingvistik ekspertiza bo'lim (markaz)larida
ek*pert,_*ud jarayonida _nutq eksperti *ifatida ishlash;
-nosh*rlik i shi ^j arayonlar*da muhar*ir, mus ahhih;
- rekla*a b**rolari*a_*odim, k*pirayt*r kopira*te* (r*k*ama m*tnlarin*
^yoz*d*gan m*taxassis); turli s*ytlarda konte*t-men**er (na**r *oki **b-sayt
m*z*uni uch*n mas'ul shaxs) bo'l*b i*hla*h;
-x*riji* _{da*latlarning} diplomatik _{vakolat*ona**r*} va elchixonala*i,
*uristik a**ntliklar, madani*at-ma'rifat _{m*assasalarida} n**q tayyo*lo*c*i (spe*ch
writ*r), m*t*uot kot*bi, tarjimon sifat*da ishl**h;
- _O'zR FA *'*bek t*li, adabiyo*i *a folklo*i institut* va boshqa *ar*oqlar
ilm*y-tadqiq*t ins*i*u*larida m*staqil tad*iqot*hi sifatida ilmiy tadqiqot is*lari
bilan s*ug'*lla*ish;
- *mmaviy ax*orot v*sita*ari, davlat boshqaruvi organlari, b*s*qa davlat va
n*davlat ^{muassasa*arida}**tbuo* kotibi, piar-men*jer, *azirl** va tashkilotlar
^{r*hba*larini** ma'naviy-ma'r*fiy} ishlar^{*amaradorligi*i}*shirish, dav*at t*l*
*o'g'risid*gi qonun ^hujjatla*iga rioya e*ilis*in* ta'm*nlash masala*ari **'yic*a
maslahatchi s*fatida *asbi* faoli*a**uritish _kabi kompleks masalalar majmuasi*i
^qamrab o*adi.

r.2.3. ^6*2307*0 - ^Amaliy f*l*log*ya ta'lim y*'nalish* bo'*icha **kal*vrlar

kasbi* _{faol*ya**arini*g}*urlari
. _am*li* filologik faoliyat;
o _{ilmiy-tadqiqot} faoliya**;
o_{*oyihalas*-i*nova*sion} faoliyat;
o _{tas*kiliy-boshqa*uv} fa*l*yat**a *hu kabilarni o'z **hi*a oladi.
1.2.*._*0*30*0* - ^Amaliy f*lol*g*ya t*'lim y*'nalishi_*o'yich* bakalavrlarning
kas*iy vazifalari,
_*0230700 -^*maliy filolo*iya ta'lim *o'nalish* bo'yich**illiy malaka
ra*kas*ning 6-mala*a darajasi hamda *akalavr kas*iy fao**yatlarining _sohalari,
obyektlari va turlariga muvofi*_*akal*vri*t bi*iruvchisi ^quyidagi kasbiy v*zifal*mi
bajarishga _qodir bo'lishi lozim:
A*ali*-fi *olo*ik f*oliyat:
' o'*bek tilining _ama**agi m*'**r va tar*iblari asosi** tu*li xil va tur*agi
matnlar*i yaratish, _shun*ngdek, turli tip*agi matnla*i qay*a ishlash, ular*a ishlov
b*ris*, masalan, tuz*tish, tahli* va tahrir qilis*, _sharhla*h, an*otasiyalash,
)

l
I

refe*atlash*ir**h, t*vsi fl a*h;

t
- *ar xil turdag* mat*lami mohirona o'zga**irish (matnning _uslu*in*, janrini,
maqsadga muvof*q bo 'li*higa o'zg*rt*rish), _shu jumla*an,_{*'zgartirilgan} matn

l
asosida yan*i publ*sis*i* _matn**r, tahl*l*y s*arhlar va es**larni ^yaratish, ularn* ta*rir
qilish _va referat*a*htirish;
- turli tipdag*, *a'*i *asmiy, ilm**, _badii* va publisisti* _ma*n hamda h*jjatlarni

*
bosh*a tillardan ona tiliga, ona tilidan boshqa tillargasif*tl* _tarj*ma qil*s*;
_- ^{sud-eksp*rt*za} ishlarida ^matn*arning**kammal lingvist*k_{*ksper*izasini}

t
^ama*ga oshiris*; _sud ja*ayonida_*utq eksperti bo'li* ish*a*h m*lakalar ga _e*a*o,lish;
^-ta'*imiy, ilmiy madaniy-oq*rtuv tashkilotlari, ijt*mo*y-pe*ag*gik, iittmo*y-
tashkil*y ido*alar, _{bosmaxonalar,} ^ja*oav*y va aloqa _sohalari*a d*ii turli t*pO*gi

t
t
loyihalarni ishlab c*iqish_*a joriy _qilish kabi amaliyotlarda^*amoyon bo'laii*a*
^pr*fessional bilim, *o'n*kma _va ^{mal*ka*argaega} bo,lis*;
- xori**y **llarni mukammal _egallash v* ulardan kasbiy *aoliyatda _foydalana
olish;
- _mua*li*lar va ^qo'*yozmalar bilan ^ishlash, ularni t*hrirla*h, na*hriyot**rni*g

I
turli
*o'*imlari ^(*og*sti*a, ishlab _ch*qarish,*a*ke*ing, *arqatish), kiiobl*r

lingvistik _da*turiy ta'minot ^yaratish us*l*ari*i _egall*shi*u ula*dan unum*i "u

t
foyd*l*nishi;
_- mas'ul
_muharrir sifatida _{i*te*n*t-po*talda} yoki _bosm* nashrda yoxu*

I
a*b*ro* age*tli** ^le*tasidagi*a'lu*otlarni joylashti*ish, fakturani, ya,ni _nash*
^{*ontsepts*yasining} g'oya*iga_***erialla* va^*avzuning mosligin* _tekshi*ish, ta'sirc*an _{s*rla*ha*arni} o'y*ab to*ish, ijodiy ^guruh i*hini muiofiqlashti*ish,
^nas*rlarn*ng tematik rejasini _t*yyorlash, sinchiklab qiling*n tahrird*n _so,ng
materialni_*atbuotda yor*tit* _{oli*h ma*akasig} a eg**o'lish;
_- ^{kontent-*enejer} sifatida veb-say*ni zaruriy **zmu* _(matnli v* grafik
ma'l*mo*lar) bil*n to'ldi*ish, ^{foydalanuvchil*r} bilan interak*iv ish*a**, mJ*qot
*ilis*_*alakasig a egabo' *ish;
_-^**pirayter sifatida reklama qilingan_*ahsulotni sotib ol*sh istagini *aydo
qila o*adigan matn y*z*sh malaka*iga e**bo,lis*;
- h*r ^qand*y multimedia _mahsuloti*u*u****, diza*n, video, raqamli,
^zam*naviy m*lt*media _{tendensiyal*ri} va *e*lama ^sohasidagi tlxnik
y*ng*liklard*n _x**ard*r bo' lish;
_- ^musahhih sifat*da ma*n*i asl nusxasi bilan so*ishti*ish v* matn teruvc*i*ar
**moni*an y*'l qo'yilgan _imloviy va ^ishoraviy xatol*rini_*uzatish, o'mat*lgan
t*xnik ^qoidalar**ng*uzilishini _ba*taraf etish, ras*lar, sxemalar, diagrammilar
*stid**i yozuvlarni, _satrdagi harfl*r_{*ras*dagi m*sofaning} to'g'ri bo.lishi*i
tekshir*sh _malakasig a ega b*' *ish;
_- o'zbek t*li va ^adabiyotini, uning o'ziga xos xus*siyatlari, ilmiy-nazariy,
^f*lsafiy-e stetik asoslar*ni chuqur _o, zl ashtiris*;
- o'zbek *ili va ^{adabiy*t*n***} boy *mko*iyatlar*dan foydalana olish, buning
uchun o'z ustida tinim*iz^*shlash, mustaqil bilim *li*h ko'nikmalarini
shakllanti**sh;

I
I

_ri****a*gan xo*i*iy _{m*mlakatlarda**} ^amaliy fi*ologiy* yutuql*ri_*ilan

I
I
yallnd*n _{tanishgan holda,} ^ulard*gi ilg'*r _u*ullarini ^{jarayo*gaiatUi*} q*la _oli*h
qobiliyati ga *gabo' lish;
- o'zbek tili va adabiyotinin*ng o.z*ga _xo* xusus*yat*ari, _ilmiy -na*ariy,
^{fal*af*y-estetik} asoslarin*, _zamonaviy ta,lim

I
o'zlash*iri**;
-
texnologiy*lar*ni <sub>ch*qu*

o'*b*k</sub> ti*i *a ^{adabiyotin*ng} boy imkoni**tlari*an _f**dalana olis*,

l
buning u*hun o'z _ustida ti*imsiz _{i*hlash,*ustaqil} bilim olish ko'nikm*l**ini
shakl*antir*sh.

lI
Ilm*y-tad*i*ot _faoliyatida :
-va
_- ^o'zbek tili *da***oti _sohasida olinga* _nazariy va amaliy _bi*i*larni
qo'*lash or*ali il*i*_*ad*iqotlar*lib bor*sh;
_- ^tadqiqotl*r nat***sini _{re*eratlar, taqdim} otl*r, ilmiy m*'ruzalar, ilmiy

I
^*aqola*a**a taqdim qilish;
_- i*miy-ta*q*qot institutla*i
va ilm*y


markazl*rda sohaga
oid


naz*riy

_{m as al al ar mav} zularida_*adqi ^qotl ar o I ib b ori sh _;

;
-tad*iqot _mavzusiga*id ^ingl*z tilid*gi _m*teriallami
qo'*lash;
*'q*y olish v* amalda

I
I
_- internet ^ta*m*g'ida en* ^yang* il*iy yutuqlar _haqi*agi ma'lumotlarni
m*qsadg* yo'nalga* _ho*da qidirish _va topish;
_- k*sbiy fag*iyat *b*ekti ^yo'n*lishi*a mo* ^yangi ilmiy natijalar, *l*iy
^*dabiyotl*r yok* _ilmiy-*adqi qot ^loyihal arini o' r*an* sh;

I
-
ma'lumot*a*ni ja*lash, _qa*ta^*ayy*rlash, mavzu bo,yich* _ilmiy

ma' lumotlam* tizimli tahli* qilish;

I
,_KeraK. i-t*dqiqot ^natija*a*i
va ^{ishlanmala*ini} tatbiq _e*ish*obiliyati*a
ega **,lishi

II
Loyihalash-inno*atsion _fao*iyati** :
-amal*y _filologiyag* oid ^bilimlarn* targ'ib qilish _sohasidagi loyiha*arni
ishlab chi*ish: _mintaqadagi nutq madaniyati _{darajasini**zat**h,} uni qo,llab-
quwatlash, *uk**k mad*niy _ahamiyatga ega runuiurgu ^{bag'ishlangan} filologik

II
ma' ruzalar,
*
ay*a*l ar, *e stiv allar, ta*t*nalarni l*yih*lashtiri _sh;

I
-filologiya _sohasid*gi o'quv ^jarayonining tuzilis*i _va ma*m*n*ni _loyihal*sh,
*uzish, ^{modellashti*ish:} o'rta va o**y ^maktab*a*da ixtisos*asht**ilgan _gumanitar
ta'l*m *ilan bog'liq loyihalarni_*shl*b chiqish;

I
^-grant faoliyat* _doir*sida fi*ologik_*oyihalarni ishlab chiqish;
- ^yangi filologik _loyihalarini ^yaratish, u*arning _{kontsepsiy*lari} va *im*s-
_reja*a**ni_*shl*b ^chiqish, filologik _bilim ^vosita*ida -u*lug' ^topist*nin*ma*n*iy _va

I
ishlab ^chiqarish reja*ari*i_{*ha*llan**ri*h;
-} amaliy ^filo*ogiy**a oid fa*liyatda*i l*yihal*sh yuzasidan _nazorat o*i*
_*orish va ^boshqar*v qa*orlarini _q*bul qilish;

I
- amaliy ^filol*gi*ag* oid faoliyatdagi loyi*alashni _{a*borot-bibl*ografik}
ta'minlash _va reklama q*lish_*obili*ati*u kerak.

I
"gibo.**shi

I
ll

_T*shk*liy-boshqaruv_*aoliyatida
:

- glo*allashuv sha*oitida_*echayot**n ^jarayon*arda milliy til va ad*biyo*ni*g
*'rni v* ta'*iri ^{haqida tushun*irish} i**lari*i olib b**ish;

_- amaliy _filo*og*yag* oi* ^mahs*lot*i ta*g'ib ^qilis* va ^t*rqatish faoli* ati*a
axborot _{texn*lo*iyalardan foyd*langan} ho*da isnaU _chiq*r*sh jarayonlar*
monitoringi _va sif*tini b*holash mexaniz*larini ishlab chiqi**;
_- amaliy_*ilol**iyaga oid _m*hsul*tni*arg'ib *ilish _bo'yi*ha m*rke*ing
tadbirlarini ta*h*il q*lis*;
_-*mali* _fi*olo*iyaga oid ^m*hsu*otni t**g'ib qi*ish _faoliya*ini ax*orot-
*i**iografik _ta' minl***;
^- mijo*larbazas**i _{shakllan*irish} va tahlil qil*sh;
_- ^jam*ad* i*timoiy_*a**'naviy-ma'r*fiy _ishla*ni ^tashkil*tish va boshqarish;
_- fikrlar h*r xil _b*'lganda to,*,*i qaro* qa*ul qilish;
^{-bajatayo*gan} f*oliy*ti _bo'yicha is* ^re*asini tuzish, ^{nazo*atqilish} va amalg*
*shirilgan ^ishning*atijasi*i _baho*ash ^qobil*yati ga _egabo.li*hi kerat<.


_602307** - ^Amaliy filolo*iya t*'l** yo'n*l*s** bo'y*cha_{***iruvchilariga}
^b*riladiga n ba kalavr da r** asi kvalifi _{kat*iyasi.
Quyi} da*i bakalav* _daraj a*i kvali fi ka*s iyas i beri l adi :
- _Amaliy f*lologiya _bo,y**ha mutaxassis.
2. ^602307*0 - ^Amaliy fitologiya ta'li* yo'n**ishi bo'*icha bakalavrlarni*g
kasbiy kompetensiyal*riga ^qo,yiladig*n ta*ablar
_2.*. Umumiy _{kompete*s**alar:}
- ^dunyoq*rash bilan bog'liq _tiz*mli ^bilimlarg a egabo.lish;
- gumanitar _lra ijtimoi*-i*tisodiy _fanlar*soslarini, _d,a**a* si*osat**ing _dolzarb
^masalala*in* bilishi, ijtimoiy _muammol*r ^{vaj*rayonlarni}*ustaqi*i*hlil _qila olish;
- ^fuqarolik jam*ya*ining dolzar* _ma*a*alarini b*li;hi, O,zbekis**nni
ri**j*antirish str*tegiyasiga _asoslangan f*o* hay*tiy nu**ai ^nazargaega bo,lish;
tahlil -_qi*a ^du*yoqar*sh bi*an bog'**q^{*alsafiy bilimlarga} tizimli _ega bo'lis*, m*staqil
ol*sh, kas*i* faoliya*i*a ularni h*sobga _ota ui*istr;
- xori*iy _tillar*an birida kasbiy ^faol*yat****id ^hujja*lar va ishlar *ohi*at*ni
tushunish, xorijiy^*amkor**r bilan og'zakiruyor _umuloqo* ^qila olish;
- tabiiy-ilmiy _f**lar bo'y*cha ^kas**y*a*liyati _doira*ida ^zaru*iy bil*m*ar*a_*ga
bo'lis*^*amda ulardan _za*on*viv ilmi* _asosda ^hayotda va o,z kasbiy f*oli-*atiia

*
^f*yd*lana bilish;
_{- axbo}*o* yig'ish, _saq*ash, qayta _ish**sh va ul*rdan _foy***anish


usulla*i**

ega**aga*
bo'lish, xalqaro ^{y*zi*hmalarni} va *lektron _aloqa*arni olib borish, o.z

I

:
kasbi**aoliya*i*a mu*ta*il _asoslangan qarorlar qabu* qila olishi;

- ^yangi bilimlarni _{mu*t*qil egall*y bilish,} o'z *stida _ishlash*a mehnat
^fao**yatini ilmiy _as*sda tashkil qila<sub>*li*h;
- sog'</sub>*om ^turmush tarzi va _unga amal q*l*sh _zaruriyati to'g'risida _ilmiy

I
tassa*ur _ham*a e'tiqodga, o'zi*i^**smo riy ^{chiniq*ir*shnin*}*i*im, ko,nikm* _vL

8

J..

qob*liyatl _ari*a ega bo' **sh.


2.*. K*sbiy kom pete*tsi*al*

r:

_{60230700 Amaliy} f**ologiya _bakalavr*yat ta'lim yo'nali*hi _bo'yicha
b a*alavrl *rn*ng kasb iy ko*p ete*siyal ari quyi _da*i I *r dan ib orat :

-
^{adabiyotshunos*ikning}*an sohasi sifatida shakllanishi, _{ushbu sohad*gi}*ur*i

^maktablar, olimlarning _konsepsiya va ilm*y yondashu*larini **lirh,
adabiyotshunoslikd*gi*izimli _yondas*u* usul*ar*ni tahlil *arayon*ga tatbiq eti*h;
_{*ilshunos**knin*} fan sohasi *ifatida ^{sh*k*lanis*i,} us*bu ^sohadagi turl*
^maktablar,*limlarning_*ons*psiya va ilmiy ^{yondashuvlarini} bilish, t*lsh*noslikdagi
tizimli ^yondashuv usullarini t*hlil ^jara*o*iga tatb*q *tish;
-hoz*rgi ^o'zbek ada*iy tilinin**onetik, g*a*ik, le*sik, morfolog*k, _morfemik,
si*taktik _{x*susiyatlarini,o'zbek} tili _o*fografik va punkt*tsi*n ^a*abiy -.'yor,
^qoidalarni*o'la o'zl*sh*ir*b, _o'*bek tilining nazariy-amaliy_*a*al*lari iad*iqi va
tatbiqini tahli* qil*sh, _m*t* yaratish, _tah*ir*arayoni*a _foyda**na olish;
*d*biyot,
badii*-estetik - badiiytabia**ni, o'zbek _{ada*iyotining} tur_*a janr*y _{ma*alalarini,} barcha davrlar*n* _mukam*al ^o'*ganib, b'zbek ad*bla*ining _{asarla*i
asos**a} ti*n*** ^{imko*iya*l*rini,}*adiiy ^adabiyotni*g nutq, *uloqot faoliyati _bilan
bog'liq imkoniyatla*ini _b*ho*ay olish, tahlil *tish ko;*ikmasi*a _eg* bo,*ish;
matn ijodi
olish, -*atn ya*atish,_nazariyasi va amaliyotiga oid na*ariy-amaliy _masalalarni ilg,ay ^*ning**rliklari va ular o'rtasidagi _mu*osab atlami ochib beiish,
matn ^{yaratish bo'yicha} fil*logik _malakal*rga eg*bo'l*sh;
- o'z**k t*lin**g _{sotsio*ingvisti*} ^{xususiyatlarini} bilish, _amaliy filologiya _va
sotsiolog*ya munosabat**rini_*nglash, tahlil_*ilish, til va ^{jamiyatmunosabati,} t*tning
**tsial _farq*anis*i, ^jami**tdag* lisoniy _vaziyat, ti* _{ijiimoiylig*,} til va ijtimoi!
_{munosabatlar,} i***moiy _omilla**ing tilga _ta'siri, til ^siyos*t*, -ittut ^,*u
muammo*ar*ni _farqlash; -ittiy ^tit
- le*sikogtTfiya, _zamonaviy ^{leksikog*afiya} oby*ktla**, _nazariy va amal*y
masalalari ^yuzasidan bilimla*ga _ega bo'li*hi, leksikografik _a*aliyotning o,zi*a x**
funksiyalari*i _belgitash, lug'at yar*tish, _{l*ksik*grafi*} tavsif va izohlarni
sha*l*antirish malakasiga_*ga bo' lish;
- amaliy psixolingvi*ti*a _va eksperi*ental ^{t*dqiqotlarda} metodi* ta**orgarlik
^{*so*laridan xa*ardor}*o'lish, til psixologiyasi b*l*n b*g'liq n*za*iy va eksfer*rnental
bilimlar** _ega*o'*ish, til ta'l*mi v* nutq ^patolo*iyasi Uog'liqtigini d*lii*ay olish;
psix*lingv*s*ika _tarmoqlarini til*i ^{qa*ta ishlash,} nutqni ^yaiatish, id*ok et*sl, *qliy
lek*ika va ^{gramm*tikamodellar*ni}*ahl*l qila _olis*;
o'z*e* tili *a ^adabiyoti fani bilan psixo*og*yan*ng _o'z*r* munosa*atini
teksh*rish, psix*logik _ho*a* va _{hodisal**ning} til va ada*iyot Uilutr _uyg'un j*hatlarini
*ahl** etish, filolofiya _va psix*logiya _m**osabatin* t*dq*q qila _o*i*hgu*iO bilim,
ko'nikm*lar ga ega bo' lish;

borish, ona - o'zbektili^*ili*a _adabiyotiga oid _naza*** bil*mlar*ni _muntazamtak*m*ll*shtirib va adabiyot fanlarining _{dolzarb mas*l*larini} ilg'ay olish, kasbiy
f*oliyatida _q*' llay *ili*h;
- ^{Respublikamiz} ijtimoi* _hayot* va xa*q xo'jali*ining_*archa ^soha*ari** davl*t

I
t

til*d* ja*o* _{o'lcho*lari*a} mos *arzda ish yurita olish, *'* fikri*i *ozma _shaklda *o'g'ri ifo*alay bilish, *egishli ma*nni hujjat turiga va uning *aruriy *ism*ari

I
maz*uniga *os *arzda mus*aqil ravishda t*za _olish, jo'natilgan _h*jjat*a tashk*lot
munosabati*i aniq ifodalagan holda t*'g'ri ^jav** yozi*h, ta*lif yoki e'tiroz b**dirish,

I
o'z fikrini dalillar bi*an aso*l*sh, xulosalash, umumlash**rish va bunda *irish
so'zlardan, iqtibos, ko'chirma gaplard*n o'rinli fo**alana bilish k*'ni**alariga ega

t
bo'l*sh;
- metodologi*a *a l*ng**st*k eks*ert*log*yaga oi* zamo**viy bilim*a*ni
*ustaqil egall*sh, *eto*ologik muamm*larni anglash va ularga y*chim _topa ol*sh;

t
li*gvistik eks*e*tiza ta*hkil etish ko'nikm*s* va ekspert xulosala*i*i shakl*antirish;
*atn avtor*zats**asi (*o'l*ozm* _m**nlar, imzo, bosma ko'*inishdagi matnla*(biror

t
asar, a*onim xa*)), shaxsni ob**'sizlantirish ko'rinishid*gi ko*flik*li mat*lar,
r*klama matnlari, tov*r *elgilari, siy**iy yoki ijt*mo*y ko'rinishda*i tu*l* kon**iktli
*atnlar, ovozli xabarlar identif*katsiyasi bo'*icha a*a*g* oshiriladigan *ing**st*k
ekspertizaning turli ko'rinis*larida umumiy va_*ususiy jihatla**i _farq*ay olish, shu *so*da konfliktli *atn x*susida *kspert xulosala*in* shakllantiri*h, tur**

F
^{yo'*alishla*da} amalga *shir**adi*an lingvistik e*spertizalarn**oyihalash*irish,
konfliktli matnni mavj*d fakt *a b*lgil*riga asosa* xol*sona bahola*h malakasig*

F
ega bo'lish;
- ^{lingv*krimina*istik*ni**} jahon
miqyosida *a


o'**ek

li*gvokriminali**ikasida mavj*d tendensiyalarning *maliy*tga tabi*i masalasin*

F
o'rganis*; turli kon*liktli matn*arni*g _(h*r xil *urdagi *atn**r - yo*m* _og'*aki va
vir*ual _(*hu jumladan _g*permatn va multimediya obyektlarining *atnl* elementlari);

F
t
og'zak| yozrrLa *a vi***al muloqot) na*ariy va amaliy, sinxron, diaxronik, ijtimoiy-
madaniy va _{diale*tologik jih*tdan}*'z tar*x*y v* _nazariy ^jihat*arida, har x*l
mavj**lik be*gilar*ni hi*obga olgan holda _{kriminal*stik}*ihatlar**i _aniqlash va
baholas*;

I

mos *eladigan - m*tn*imodelini o'rganish; m*tnning antro*ose*trik *ohiyati psixolog*y*va psixolingvistik t*hlil *ilishning m*'lum metodolo**yasini va unga

I
lingvisti** soh*lari kesis*uvi *atijasi*a yuzaga ke*gan psixoling*i*tikada *aq*ol
namoyon bo'l*shi*i, p*i*ol*ngvistik t*dqiqotla*da *atn*ing ma*n t*z*vchi-matn-

t
retsipiyentdan lborat uc*li**uqt*y* nazaridan tadqi* etilishi *nda sha*s omilining
rolini chuqur o'rganish malakas*ga ega bo'lish;
- ^zamon*viy lingvodidakt*ka g'oyalar*, l*ngv*d*daktika tarixi,

*
*ing*od*dak*ikaning bosh*a fa*lar bil** aloqas*, *i*gvodidaktikaning psixologik va
^{psixolingvistik,} d**aktik asos*ari, p*insipl*ridan xabardo* bo'lish; ti* o'q*tis**a
milliy *a xoriji**etodikaning ilg'or tendensi*alari, metodologi*a va

t
lingvodidakti*aga *i* zamonav*y bilimlarni mustaqil egalla**, m*todik
*uamm**arni odin*an an*lash va yechim t*** ol*sh mala*as*ga ega*o'lish;

t
dalill*shni** mantiqi* asoslarini bi*ish*, *ili*l*rni*g mantiqiy shakllari:
muammo, far a*, naz*ri* an* farql ^a**i ; **r*um I ash ham da s av* l/j avob -mul ohaza*a***i
*o*il qili*h vosit*larini bilishi; mur*kkab hukmlar *or*amida sillogistik xulosa

I
chiq*ra olishi; ilmiy tanq*d qilish _oldiga*o'*il*digan mantiq*y talablar hamda
i*botlash va r*d etis* qoidalar**i egallagan bo'*i*hi;

I

1*

f

t
t


*uloqotga k**i*huvchanlik, *utqning ta'*irc*a*li*i, shaxsiy ** kasbiy *utq

t
tex*ik*sini egallas*i; o'z faol*yat* jar*yonini t*shkil etish va samarali b*shqarish
a*osida shaxsl*ra*o _{munos*batlarni} o'rna*ishni *anlay *li*hi, *uloqo*
nazariy**ining as*siy qoidala*i, _{madaniyatlararo,} shax*la*aro va om*aviy

I
*uloqo*nin* o'ziga xos *usu*iyatlarin* bil*shi, m*d*niy *i**a-x*llik *a**da
t*shunchag**ga *o'lish, shaxsiy va kas*i* muloqot **rlari*an foy**lana olish

t
malakas*g a ega bo' li*hi;
- zamonav*y toponimikada *ris**layotgan natijalardan,
toponimika *ar**i

toponimikani*g bosh*a fanlar *ilan
aloqas*, toponimik filologiya pr**s*plardan

I
*abardor bo'li*h, toponimik fi*ologi*aning ^prinsiplari, t*rixi, to*o*imi* bilimga ega
bo'lish, topo*iml*rnin* filolog*k xus*siy*tlar*ni bilish, tahlil *ilish, tadqiq q*lh ol*sh

t
malakasi*i *gal*ashi;
amaliy f*lo*ogiyada boshqa*uvni s**a**gik rejalashtiris*;
boshqaruv

t
texno*ogiy*lari*i ishlab chiqish; boshq*ruv u*lublarini tanlash; tas*kiliy madaniyat
*o*unlariga _a*al q*lish k*bi k*'nikmala*ga ega bo'l*sh;
reklama _nazari*asi va amaliyotiga oid m*'lumo*larni o'rganish, t*sniflash,
aloqadorl*k va _muhim ji*a*larni _f*rqla*h, reklam*ni _yar*tish, uning fi*ologik,

*
psixolo*ik _aspektlarini t*'g'ri b*holay *lish ko'nikmalar*ga _ega bo'lish;
s**antika sohasi, uni*g tadqiq obyekti, nazar*y-ama*iy m*salalarining

I
t
_{maznun-mohiyatini} bilish, filologik hodisalarn*ng sema*tik tabi*t* va tarkibini
tekshiris*, ta*qiq ^qil*sh, tahl*l qila *l*sh mala**larini egall*shi;
tahri*
b*yon - _qili*h ^jarayonida m*allif va muharrir muno**ba*in* to'g'ri anglash, **tnni usullari *amda ma*n ta*rir qil*sh _asoslaridan xabardor *o'li*h; mat*
t*hlil* v* ta*ririni amalga o*hirishi usul va _{yondashu**ar*ni} to'g'ri t*shuni* qo'l*ay

I
olish mala*asiga *ga bo'li*h;
in*erne*, axborot age*tl*klari, aud*to*iya, bosh*aruv org*nlari, *oda*lat
_{tashkil*tla*i,} ^jam*a*chilik fikrini o'rganish xizma*lari, reklama agentli*lar*dan

t
olingan m*'lumotlarni yig'ish, qayta i*hl*sh; axborot to'plashni*g turli usullari
(in*ervyu texnologiy*s*, kuzatish, huj*at*ar bilan ishl*sh), *larni tekshi*i*h, t*nla*h

*
*a t*hlil _qi*ish, j*rnalistika _usullaridan foyd*la*ish malak*si*a ega bo'lishi;
- _qilis***u**ari, t*r*ari haq*da *uharr*r mun*sabatini to'g'** an*la**, ma*nni tahrir ^ja*ayon*da*ualli* va
bayon ma'lumotga e*abo'lish h*mda matn tahri* qilish

I
asoslari*an xabar*or b*'lis*; matn tahlili va tahririni amalga oshi*ishi usul va
_{yondashuvlarini} to'*'ri tu*h*nib qo'llay _o*ish mal*kasig* ega b*'lish;

t
t
- bad**y asarni, adabiy va bos*qa matnlarni l*soniy ta*lil etish hamda uni*g
metodlarini qo'llay _olish;

- ^f*lologik*a *s*llari aniq*ash, *ahol*sh, xolis va a*oslarga e*a *ulosa bilimlarni

*hiqarish vos*ta ^yuz*sidan ma'lumotl*rga eg* bo'*i*h, b*hol**h**ng,
^xususan, test*ing mazmuni, tar*ibi, uni_*aratish*a**yillari va qo'llash malak*sini
egallagan bo'lishi;

*
- ^{me'yor*y-h*quqiy} hujjatlami izlash, tahlil qilish _va ulardan kasbiy *a*liyatida
*oyd*lan*sh ko'n*k* al*riga eg* bo' lish;

I
- kasbiy faoliya*ga o*d ilm**-uslubiy _ma*ola v* tez*sla*, ishlanmalar,
t*vsiyalar tayyorla*h *alakasiga ega bo'lish;

I
ll

I

I
*
- ^mumtoz asar*arni
sha*h**sh bos*ichl*ri, sharhlashning t*rixi, **ntiqiy

I
***slari haqid* bil*m va ko'nikma*arga, mumtoz asarla*ni sharhlashning boshqa
*anlar bilan aloqas* h*mda filologiya fanida tu*gan o'rni haqida *ilim*ar,
s*arhlas*ning zamonaviy *etodlaridan xabardor bo'l**h *a*d* ulardan foy*alan***
ko' ni*malarig* ega bo' l*sh;

t _- no*iqli* maho*a*ini*g o'z*ga xos _filologik jihatlari, _so'zamo**ik,
nuktadonlikning mohi**ti, vazifasi va faoliyati haqidagi ma'lumotlarga,

I
shuning*e*, nut*, matn, muloqot ^jarayonida tiln*ng imkoniya*lari*i to'g'r* an**ab,
ular*an nutqv*ziy*ti, f*kr mavzusi *ab*larga asoslan** qo'llay _olish ma*akasiga ega

t
bo'lish;
- adabiy tanq*dning
{
moh*yati, vazifasi va faoli*ati h*q***gi ma'lumotlar ega

I
*o'lish, ta*qidchin*ng _mazkur^*ar*yonidag* o'rni *a ahamiyatini a*glash, adabiy
tanqidnin*amalg* oshiri*hi *su* va _{yon*ashu*larin*} to'g'ri baholash m*lakasiga e*a
*o'lish;

I
- ^akademik us**b fani orqali yuqori saviyadagi akad**ik m*tnlar bila*
ta**shish, akadem*k usul f**i va boshqa fanlarnrng o'za*o **g'liqlikl*ri haqida

*
bilimlarg* h*mda matnlarni akademik tahrir ^qilish*ing usul va yondashuvlar*
haqi*agi bili*** mala*alarga ega bo'lish;

I
- ^tahrir ma*orati *ani ya _uning maqsad vazifalari haqi*a bilimga, tahrir
maho*ati fani**ng boshqa fanlar bil*n aloqasi, u*in* ahamiyati haqida bilimlarga

I
hamda t*h**rning am*lga osh*r**hni*g eng samar*li va *ulay _usullaridan xabardor
b*'lish va q*'ll** ol*sh mal*kasiga ega bo'lish talab etil*di.

t
t
It


t
t
I

**

I

f*
tI

Bibli*grafi k ma' lumo*lar

tI
*I
U*K: 002:651.1,*7
*KS 01 .040.0*

T*y*nch sotzla*:
Guruh T 55

Davlat ta'lim **and*rtlari, malaka talablar*, o'q*v reJa, komp**e*tsi**, k*edit, *odu*, kasbi* f*oliyat turlari, amaliy*t obyekti, k*drl*r *ifati, kas*iy

I
f*oliyat turi, *a'lim yo'na*ishi, kasbiy *ao*iyat obyekti, bakalavriatn*ng asosi*
*'quv reja va fan *a*turi (bakalavriat dast*ri), profi*, *'qib-o'rganish na*ijalari,

t
o'quv sikli; amaliy psixol*ngvistik*, ekspe**mental t*dqiqot, *'zbek *i**ning
sotsioling*isti* xus*siy*tlari, zamon*v*y *oponimika, reklama *azari**s* va
amaliyoti, internet, axborot agentliklari, audit*riya, boshq*ruv *rganlari, nodav*a*

;
I
_{ta**ki*o*lari, j*moatchilik} fikrini o'rgan*sh xizmatlari, reklama agentli*lari, z*monaviy l*n**o*id*k*i*a g'oyalari, lingvodidak**ka t*rixi, l*ngvodid*ktikaning

*
boshqa *anlar *ilan aloqasi, l*ngvodidaktikaning psix*logik va *sixol*ngvistik,
didakti* asoslari, pri*sipla*i, *etodo*ogi**, *ingvistik eks*ertologrya, *g'zaki,
yozm* va virtual muloqot.

t
*
I
II
t
I
It
*
I

13

I

I

I
*ELISHUV VARAG'I

IS*LAB CHIQILDI:

t

Alisher N*voi* nomidagi
til* va ad*biyoti un*ve*st*te*i

I irojiddinov

IIII

KELISH*LDI:

I
O'z*ekiston Re*publika*i
O' zbekisto* Respublika*i Y
azirlar

I
Oliy va o'rt* maxsus ta'lim va*irli*i
huzurida*i Oliy ta'limn* rivoj*anti*ish tadqiq**lari v* ilg'or texn*logiyal*rn*
*ahkama*i huzuri*agi
O'zbek *ilini rivojlan**rish
jamg'armasi

I
ta**iq etish markazi


Direktor v.b. M.Es*nov

t

*021-
m.ot.
*il
(_)