O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta masus ta’lim vazirligi

Savol va topshiriqlar:

• 
  Jinssiz ko'payishning qanday turlarini bilasiz?
  
• 
  Bir hujayralilarning jinssiz ko'payishini aytib bering.
  
• 
  Ko'p hujayralilarning jinssiz ko'payishini aytib bering.
  
• 
  Jinssiz ko'payishning ahamiyatini izohlang.
  

Mustaqil bajarish uchun topshiriq: Jadvalda berilgan organizmlarning ko'pa­yish usullarini yozing.

Tirik organizmlar	Ko'payish usuli	Tirik organizmlar	Ko'payish usuli
Xlorella		Qirqquloqlar
Spirogira		Infuzoriya
Yassi chuvalchanglar		Igna tanlilar
Qalpoqchali zamburug'lar		Evglena
Qirqbo'g'imlar		Bezgak paraziti
Yo'sinlar		Suvo'tlar
Achitqi zamburug'i		Amyoba

ORGANIZMLARNING JINSIY KO'PAYISHI

Jinsiy ko'payishda yangi organizm ota va ona organizmlarining jinsiy hujayralari - gametalar ishtirokida hosil bo'ladi. Erkaklik va urg'ochilik jinsiy hujayralarining qo'shilishi natijasida zigota hosil bo'ladi. Zigotadan yangi organizm rivojlanadi. Yangi organizm genotipi ota-ona genotipidan farq qiladi. Jinsiy ko'payish asosida kombinativ o'zgaruvchanlik yotadi.

Jinsiy ko'payishning ahamiyati. Jinsiy ko'payish organizmlar evolutsiya- sida muhim rol o'ynaydi. Bu jarayon ota-ona irsiy belgilarining birlashishiga imkon beradi. Hosil bo'lgan yangi avlod ota-onasiga nisbatan yashovchan va o'zgargan muhit sharoitiga moslanuvchan bo'ladi.

Jinsiy ko'payish shakllari. Izogamiya — shakli va o'lchami bir xil, hara- katchan erkak va urg'ochi gametalarning qo'shilishi bilan boradigan jinsiy ko'payish shakli (ulotriks). Geterogamiya erkak va urg'ochi gametalar harakat- chan, lekin urg'ochi gametalar erkak gametalarga nisbatan yirik bo'lishi bilan xarakterlanadi (xlamidomonada). Oogamiya - jinsiy ko'payishning bir shakli bo'lib, urg'ochi gametalar yirik, harakatsiz, tuxum hujayra deb ataladi, erkak gametalar mayda bo'lib, harakatchan bo'lsa spermatozoid (hayvonlar, yo'sinlar, qirqquloqlar), harakatsiz bo'lsa spermiy (gulli o'simliklar) deb yuritiladi.