O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta masus ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim vazirligi o’rta professional ta’limning

Download 11 Mb. bet 87/272 Sana 12.04.2022 Hajmi 11 Mb. #545120

Bog'liq
Математик тасав.шакл.Мажмуа

Bu sahifa navigatsiya:

• 1-ILOVA Mavzu: Matematika mashg`ulotlarini o`tishda qo`llaniladigan o`qitish metodlari. Tayanch so`z va iboralar

3-bosqich. Yakuniy (10 daq.)	Mashg’ulot yakuni: Faol o’quvchilarni baholaydi va rag’batlantiradi Uyga vazifani berilishi: Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo’riqnoma beradi
Baholari bilan tanishadilar Topshiriqlarni yozib oladilar

1-ILOVA
Mavzu: Matematika mashg`ulotlarini o`tishda qo`llaniladigan o`qitish metodlari.
Tayanch so`z va iboralar: metod, yonma-yon qo`yish usuli, ustma-ust qo`yish usuli, analiz, sintez, taqqoslash.
R E J A:
1.Bolalarni boshlang`ich matematik tasavvurlari muammosining pedagogik- pisixlogik
xususiyatlari.
2.Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga matematikaga o`qitishning asosiy tashkiliy
masalalari.
3.Bolalarda matematik tasavvurni taraqqiy etirishning ilmiy sistemasini bilishi.
T a’lim berishning usul va uslublari Mashg‘ulotlar asosan ta ’lim ning ko‘rgazmali, og‘zaki va amaliy m etodlari orqali amalga oshiriladi. Shubhasiz, besh yashar bolalar pedagog bergan topshiriqning bilim olish vazifasini anglash va uning ko‘rsatmalariga binoan harakat qilish gaqodirdirlar. Topshiriqlar mazmunan bolalarda bilish qobiliyatini uyg‘otishga imkon beradi. Bolalar berilgan lopshiriqqa javob topishi uchun mavjud bilim lar yetarli bo‘1may va biror yangi bilimni egallash, yangilikni o ‘rganish ehtiyoji paydo bo ‘lgan vaqtda ana shunday vaziyatlar yaratiladi. M asalan, tarbiyachi bolalardan: stolning b o ‘yi enidan qancha uzunligini qanday bilish m um kin, — deb so‘rashi m um kin. Q o ‘yilgan savolga yonrna-yon qo'yish usuli bilan javob berib b olm aydi. Pedagog (tarbiyachi) ularga uzunlik oMchovi yordam ida qiyoslab ko‘rishning yangi usulini ko‘rsatadi. Biror o ‘yin yoki am aliy topshiriq (juft tanlash, berilgan to ‘g‘ri to ‘rtburchakka teng keladigan to ‘g‘ri to ‘rtburchak yasash, qaysi predm etlarning ko‘p ekanligini aniqlash va boshqalar)ni hal etish takliflari bolalarni izlanishga undovchi turtki b o ‘ladi. Pedagog (tarbiyachi) bolalarning tarqatm a material bilan mustaqil ishlashlarini tashkil qilgandan keyin ularga topshiriqlar (tekshirib o ‘rganib olish, yangilikni bilib olish va boshqalar) ham beradi. Bir qancha hollarda bilim larni m ustahkam lash va m azm uni o ‘zlariga yaqin, tushunarli vaziyatni aks ettiruvchi topshiriqlar berish bilan amalga oshiriladi. M asalan, ular turli oyoq kiyimlarning iplarini qandayligini aniqlaydilar, soatlar u ch u n tasm achalar tanlaydilar va hokazo. Bolalardagi m asalalar yechishdagi bunday qiziqishi u lard a fik rlash n i, b ilim larn i puxta o ‘zlashtirilishini ta ’minlaydi. Teng, teng em as, katta-kichik, butun va qism ham da boshqa m atem atik tushunchalar qiyoslash asosida tarkib topadi. 5 yashar 87 bolalar tarbiyachi rahbarligida predm etlarni izchil ko‘zdan kechiradigan, ularning bir xil belgilarini ajratadigan va taqqoslaydigan b o ‘lib qoladilar. Bolalar taqqoslash asosida m uhim nisbatlarni, m asalan, tenglik bilan tengsizlik, izchillik nisbatlarini, butun va qism nisbatlarini ham da boshqalarni aniqlaydilar, ju d a oddiy xulosalar chiqaradilar. K atta g uruhda analiz, sintez, taqqoslash, um um lashtirish elem entlarini rivojlantirishga alohida e ’tibor beriladi. Bolalarga aw a l predm etlarni juftlab taqqoslash, keyin esa bir necha predm etni birdaniga taqqoslash o ‘rgatiladi. U lar ayni bir predm etlarni o ‘zini bir qatorga joylashtiradilar yoki goh bir belgisiga, goh boshqa belgisiga qarab guruhlarga ajratadilar. N ihoyat, ular taqqoslashni m uam m oli vaziyatda o ‘tkazadilar, bunda taqqoslash uchun m uhim aham iyatga ega b o ‘lgan belgilar boshqa, bundan ko‘ra qulayroq so‘zlar bilan ifodalangan b o ‘ladi. M asalan, kam m iqdordagi predm etlar ko‘proq joy egallagan sharoitda qanday predmetlarko‘proq (k a m ro q ) ekanligi aniqlanadi. Bu ish taqqoslash va qarshisiga q o ‘yishning (ustm a-ust q o ‘yish, yonm ayon q o ‘yish, sanash, o ‘lchovni m odellashtirish) usullari asosida bajariladi. Bunda bolalar obyektlar m iqdorini tenglashtiradilar yoki ularning tengligini buzadilar, aniqrog‘i, m atem atik xarakterdagi elem entlar yordam ida ish bajaradilar. Q o ‘yilgan m asalaning m azm unini va uni yechish usullarini idrok etish besh yoshdagi bolalarning am aliy harakatlarni bajarishlari davomida amalga oshirishlari sababli bolalar yo‘l q o ‘yadigan xatolar ham isha didaktik m aterial bilan ishlash orqali tuzatiladi. K atta guruhda k o ‘rgazm ali qurollarning turlari ko‘payadi va ularning xarakteri bir oz o ‘zgaradi. A sosan o ‘y in ch o q lard an , buyum lardan foydalanish davom ettiriladi. Biroq, bu narsalarning rangli tasvirlari bilan ishlash alohida aham iyatga ega. 0 ‘quv yilining o ‘rtasidan boshlab, m asalan, agar o ‘g ‘il bolalar katta uchburchak bilan, qiz bolalar esa kichik uchburchaklar bilan aks ettirilgan b o ‘lsa, bolalar shunga qarab ,,Tiko“ m ashinasi ichida kim lam ing—o ‘g‘il bolalarm i yoki qiz bolalarning ko‘p ekanligini topadilarva hokazo masalalar qaraladi. K o‘rgazmalilik bolalarni aktivlashtiradi va ixtiyoriy xotira uchun tayanch bo‘lib xizmat qiladi, shuning uchun ayrim hollarda m odellashtiriladi. M asalan, hafta kunlari shartli ravishda turli rangdagi tasm alar bilan ko‘rsatiladi. Bu bolalarga hafta kunlari o ‘rtasida tartib munosabatlarini o ‘matishga va ularning izchilligini eslab qolishga yordam beradi. K atta guruh bolalari bilan ishlashda ta ’lim ning og‘zaki usullari alohida o ‘rin tutadi.Tarbiyachining og‘zaki ko‘rsatmalari bolalar faoliyatini yo‘naltiradi va rejalashtiradi. U bolalarning qobiliyatini hisobga o lib , b erad ig an savollarini b o lalar to m o n id a n b itta m asalaning o ‘zini yechishning turli usullarini izlab topish istagini paydo qilib, ularda mustaqillik va topqirlikning nam oyon bo‘lishiga olib boradi: yana qanday bajarish m um kin, tekshirib ko‘rish, takror aytib berish va hokazo. Mashg‘ulotlarning birida bir xil m atem atik b o g lan ish lar va m unosabatlarni xarakterlash uchun har xil ifoda qilish usullarini qidirib topish o ‘rgatiladi. Bunda tarbiyachi goh bir boladan, goh boshqasidan nim a ish qilayotganini, qanday va nim a uchun shunday qilayotganini so ‘rab boradi. T opshiriq bajarilgandan so ‘ng bolalar nim ani qanday qilganl klari va natijada nim a hosil b o ‘lgani haqida hisob beradilar. Bolada biror harakatni bajarish ko‘nikm asi hosil b o ‘lgan sari unga dastlab nim ani qanday qilish (predm etlar qatorini tuzish va boshqalar) kerakligi haqidagi o ‘z taxm inini aytishni, undan keyin esa am aliy harakatlarni bajarishni taklif qilish m um kin. Bolalarga topshiriqni bajarishning usul va tartiblarini rejalashtirish ana shu tarzda o ‘rgatiladi. Bolalar bir xil turdagi topshiriqlar turli xil usullarda bajarilishi m unosabati bilan ko‘p
m arta takrorlash natijasida to ‘g‘ri tuzilgan iborani o ‘zlashtirib olishga erishiladi

Download 11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: