O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta masus ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim vazirligi o’rta professional ta’limning

Download 11 Mb. bet 220/272 Sana 12.04.2022 Hajmi 11 Mb. #545120

Bog'liq
Математик тасав.шакл.Мажмуа

Bu sahifa navigatsiya:

• O’qituvchi: ________________________________ ______ 1-ILOVA

3-bosqich. Yakuniy (10 daq.)	Mashg’ulot yakuni: Faol o’quvchilarni baholaydi va rag’batlantiradi Uyga vazifani berilishi: Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo’riqnoma beradi
Baholari bilan tanishadilar Topshiriqlarni yozib oladilar

O’qituvchi: ________________________________ ______
1-ILOVA
Mavzu: Maktabga tayyarlov guruh yoshidagi bolalarning geometrik shakl haqidagi matematik tasavvurlarini shakllantirish.
Tayanch so’z va iboralar: uzun, tor, baland, past,qanday o’lcham, keng, qisqa,
REJA
1.Bolalarni geometrik shakl turlari bilan tanishtirish
2.Buyumlarni shakli haqidagi bilimlarini mustahkamlash
T o ‘plamdagi o ‘lchamlari h ar xil u zu n , qisqa, keng, to r, b alan d , past va k atta- kichik xilma- xil tartib d a jo y lash tirilg an va tu rlich a egallangan n arsalami son
jih a td a n taqqoslashga alo h id a e ’tib o r beriladi.
Bolalar g eo m etrik figuralar yoki sanoq tayoqc alarini h ar xil tartibda doira yoki juft-juft qilib joylashtiradilar. Bolalarda joylashish xarakteriga k o ‘ra n arsalami qanday qilib o so n ro q va tezro q sanash yo‘lini qidirishga intilish uyg‘otiladi. Bolalar h ar safar qanday narsadan nechta va ular qay holatda joylashtirilganligi haqida gapirib, narsalarning sonini ularning joylashtirish o ‘m i, o ‘lchamlari va boshqa sifat belgilariga b o g liq
b o ‘lganligi haqida ishonch hosil qiladilar.
Bolalar asta-sek in n arsalarning b elg ilarini ajratishn i („B u nim a? N im a uch n kerak? Q an d ay shaklda? Q anday olchamda? Q anday rangda, n ech ta" ), ularni sonlashtirish hamda to ‘plam hosil qilishda ajratilgan b iro r-b ir belgi asosida u larni guruhlarga b irlashtirishni m ashq qiladilar.Buning natijasida bolalarda ku zatuvchanlik , an iq fikr yuritish qobiliyati, fah m -faro sat, idrok rivojlanadi. T arb iy ach i bolalarga
quyidagi savollarni beradi: „Bu nim a? H am m asi b o ‘lib figuralar n ech ta? U lar
b ir-b irid an nim asi bilan farq qiladi? U larn i qaysi belgilariga qarab guruhlarga ajratish m um kin? N ech ta guruh hosil b o 'lad i? Figuralarni y an a q an d ay belgilari b o ‘y ich a guruhlarga ajratish m u m k in ? N e c h ta g u ru h hosil b o ‘ladi? Qizil rangdagi figuralar n ech ta? K o ‘k rangdagi figuralar n ech ta? Qaysi rangdagi
figura k o ‘proq? Qaysi rangdagisi k am ro q ?" O xirida o byektlarning belgilarini aniqlay olish h am d a u larn i belgilariga qarab m uayyan guruhlarga yoki u m u m an guruhlarga birlashtira olish k o ‘nikmasiga asoslanib, „ n e c h ta " s o ‘zi ish tiro k id a savol tu zish tak lif etiladi.
Masalan: „H am m asi b o ‘lib n e ch ta o ‘y in ch o q ? 0 ‘y in ch o q lar
n e c h ta ? M a sh in a la r n e c h ta ? Y o g ‘o c h o ‘y in c h o q la r n e c h ta ?
M etald an y asalgan o ‘y in c h o q la r n e c h ta ? K atta o ‘y in c h o q la r n ech ta? K ichiklari n e c h ta " . Bolalar m ashq bajarish jaray o n id a a w a lo qaysi n arsalar k o ‘p, qaysi n arsalar kam ligini aniq lay d ilar, so ‘ngra n arsalam i san ay d ilar va h ar xil tu rib qolgan n arsalarn in g s o n in i, key in esa u la r o rasid a g i m iq d o r iy n is b a tla r n i, a g a r u ch b u rch ak lar 6 ta, d o irach alar 5 ta b o ‘Isa, qaysi biri k o ‘pligini aniqlaydilar.
Tarbiyachi doskaga 6 ta d o irach a rasm in i, ch ap to m o n g a esa b eshta oval shaklini chizadi va b o lalard an qaysi figura k o ‘p (kam ) va n im a u ch u n deb s o ‘raydi. S an am asd an b u n i q an d ay qilib tekshirish m u m k in ? Bolalardan birortasiga h ar bir d o iran i oval shaklidagi figura bilan k o ‘rsatkich yordamid a birlashtirish tak lif
etiladi. Bitta d o irach a o rtiq ekanligi an iq lan ad i. D em ak , d o irach a a fig u ralarg a q a ra g a n d a oval sh ak lid ag i fig u rad an b itta y etishm aydi, d em ak oval shaklidagi figura d o irach ag a qarag an d a kam, „figuralar teng boMishi u ch u n nim a qilish kerak?" va hokazo.
Bolalam ing m ustaqil ravishda n arsalam i solishtirish usuliga o ‘rganishlari, q o ‘shni so n lar o ‘rtasidagi bogManishlar haqidagi o ‘z fikr-m ulohazalarini to ‘g ‘riligini tu sh u n tirib bera olishlari kerak.M asalan, bola: „7 soni 6 d an 1 ta k o ‘p, 6 esa 7 d an 1 ta kam. Buni tekshirish u ch u n kubik va g ‘ish tch alarn i o lam iz " , — deydi.
U o ‘y in ch o q larn i ikki q a to r qilib terib q o ‘yadi va : „K u b ik lar k o ‘p, 1 ta o rtiq , g ‘ishtchalari esa kam , faqat 6 ta, 1 ta yetishmaydi.
D em ak , 7 soni 6 d an ko‘p ( k a tta ) ,6 esa 7 d an kam (k ich ik )“ —
d eb am ald a k o ‘rsatib tu sh u n tirad i.
Bolalar k o ‘rsatilgan shakldagi n arsalarn i (4-5 d o n a ichidagi) tan lab o ladilar; tegishli shaklga ega boilgan n arsalar tasvirlangan rasm larni tan lab o ladilar; jad v ald a qaysi shakldagi narsalarning rasmi chizilganligini aytadilar. Keyinchalik ularga xonaning m a’lum joylaridan aytilgan shakldagi narsalarni topish („Q arangchi, tokcha
ustida qutiga o ‘xshash narsalar b o rm ik an ?") taklif qilinadi. „G u ru h xonasi b o ‘ylab say o h at“ , „Yashirilgan narsani to p “ kabi o ‘yinlar o ‘tkaziladi.
N arsalarn i sezish h arak at tu y g ‘usi b ilan tek sh irib ch iq ish usullaridan m untazam ravishda foydalaniladi. Bolalar narsalar hajmi atro fid an qoMlarini yurgizib ch iq ad ilar va u n i ushlab k o ‘radilar. M asalan , bolalarga quyidagi savollarni berish m um kin: „ R o ‘m olch an in g u ch b u rch ak , lik o p ch an in g esa d o ira shaklida ekanligini q an d ay bild in g iz?“ , „ N arsalar b ir-b irig a qaysi to m o n lari bilan
o ‘xshash?“ . Bolalar shakl belgilariga qarab xulosa qiladilar. Yil oxiriga borib ularga 2-5 q ism d an ib o rat b o ‘lgan n arsalarn in g (chinnigul o ‘y in ch o g ‘i, m ash in a va b o sh q alarn in g ) shaklini ta ’riflab berish topshiriladi.
Bolalarda narsalarning shaklini k o ‘z bilan ch am alab , qismlarga ajratish yoki q ism lard an p red m etn i qayta tiklash k o ‘nikm alarinio ‘stirish m aq sa d id a m as h g ‘u lo tla r d a n ta s h q a r i v a q td a o ‘yin mashqlari o 'tk azilad i. Buning u ch u n rasmga qarab m aket yasaladi, turli kubiklardan, kesma rasm lard an , o ‘y in ch o q lar ( q o ‘ziq o rin , m evalar)dan, „N arsan i u n in g qism lariga qarab to p “ va shu kabi
o ‘yinlardan foydalaniladi.

Download 11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: