O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus

MA’RUZA №7. Qo'shsuperfosfat ishlab chiqarish


REJA:

1. 
   Qo'shsuperfosfatning xossasi va ishlatilishi
   
2. 
   Qo'shsuperfosfatning ishlab chiqarishni fizik-kimyoviy asoslari
   
3. 
   Qo‘shaloq superfosfat ishlab chiqarish texnologik sxemalari
   
4. 
   Barabanli donadorlash-quritgichi apparatida boradigan jarayon
   

Tayanch so‘zlar:

Evtetika, termoximiya jarayoni, sulfatizatsiya, shlak, kristal panjara, sublimatsiya, ginsting tenglamasi, futerovka, faza,komponent, polisuperfosfat, polifosfatlar, kamerali, aylanuvchi baraban korpusi, tayanch rolik, qisgich rolik, elektrodvigatel, qo‘shaloq superfosfat, kamera-oqimli.

7.1. Qo'shsuperfosfatning xossasi va ishlatilishi.
Tabiiy fosfatlarni fosfor kislotasi bilan parchalash natijasida oddiy superfosfatdan asosan fosfatli birikmalar (monokalsiyfosfat va ma’lum mikdordagi erkin fosfor kislotasi) bo‘lishligi bilan farqlanadigan qo‘shaloq superfosfat olinadi. Qo‘shaloq superfosfatdagi kalsiy sulfat qo‘shimchasi — fosfatning, tarkibida sulfat-ion bo‘lgan ekstraksion fosfor kislota bilan parchalanishi yoki ruda tarkibida sulfatlarni bo‘lishi xisobidan ishtirok etishi mumkin. CHunki qo‘shaloq superfosfat ishlab chiqarish uchun odatda ekstraksion fosfor kislotasi ishlatiladi, lekin tabiiy fosfatning bir qismi fosfor kislota olish uchun sulfat kislota bilan, kolgan qismi esa tayyor maxsulot olish uchun fosfor kislota bilan parchalanadi.
Qro‘shaloq superfosfat (uni chet ellarda, ba’zan, uchlik superfosfat nomi bilan yuritiladi) tarkibidagi P₂O₅ ning mikdori oddiy superfosfatdagiga nisbatan 2-3 marta ko‘p va uning tarkibida: P₂O₅ uzl. = 42-50% (xom ashyo sifatiga bog‘liq holda); P₂0₅ umum = 45-56%; P₂O₅ s .e. = 38-42% va P₂O₅ erkin = 1,5-5% bo‘ladi.
Qo‘shaloq superfosfat konsentrlangan fosfat kislota (52-54% P₂O₅) ishlatilgan xolda kamerali (oddiy superfosfatga uxshash) usulda va 28-36% P₂O₅ li kislota qo‘llagan xolda oqimli (kamerasiz) usullarda olinadi. Kamerali superfosfat omborga tashlangan xolda etiltiriladi. Oqimli usulda esa birdaniga donadorlangan (omborli etiltirishsiz) maxsulot olinadi. Kamera-oqimli usul xam mavjud bo‘lib, unda oson parchalanadigan fosforit unidan olingan kamerali superfosfat etiltirish bosqichisiz to‘g‘ridan-to‘g‘ri donadorlash va quritishga uzatiladi.