O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus



Download 6,33 Mb.
bet66/187
Sana06.04.2022
Hajmi6,33 Mb.
#532812
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   187
Bog'liq
min o\'git majmua lot 2020 y 1.09.

17.1-rasm.4NO3 ning suvda eruvchanligi.
Kristallar shakli: I — kubsimon; II — tetragonal; III — rombik-monoklenik; IV — bilromidal rombik; V — tetragonal.

Ammoniy nitrat 110°S xaroratdan yuqorida parchalana boshlaydi:


NN4NOz → NNz(g) +NNOz(g) - 174,4 kj
Bu reaksiya sekin sodir bo‘ladi. Masalan, 1650C xaroratda bir sutka davomida massa jixatdan 6% miqdori parchalanadi. Namlik ortishi bilan parchalanish tezligi ham ortadi. Xarorat 200-270°C da parchalanish tezligi yanada ortadi:
NN4NOz -> N2O(g) + 2N2O(g) + 36,8 kj
Xarorat 400-500°S gacha tez ko‘tarilsa, parchalanish reaksiyasi portlash bilan sodir bo‘ladi:
NN4NOz -> N2 + 2N2O + 0,5O2 + 118 kj
Amalda 3000C, xarorat portlashga sabab bo‘ladi. NN4NOz ning mineral kislotalar va engil oksidlanuvchi (moylovchi va boshqa organik moddalar kabi) qo‘shimchalar ishtirokida portlashi tezlashadi. Toza xolatda esa zarbaga chidamli, lekin yopik muxitda qizdirish natijasida portlashi mumkin. Portlash xususiyatini kamaytirish maksadida unga karbamid (0,05-0,1%), kalsiy karbonat, magniy karbonat va boshqa qo‘shimchalar qo‘shilishi mumkin.
Ammoniy nitratdan portlovchi moddalar ishlab chiqarish xom ashyosi sifatida ham foydalaniladi. Bunda yogoch kukuni va organik materiallar, ammonallar (alyuminiy kukunli aralashmalari) va boshqalar qo‘shiladi.
Bunday aralashmalar detonator ishtirokida portlatiladi. Davlat standarti buyicha donadorlangan ammiakli selitraning yuqori sifatli A va B kategoriyali (oliy nav) va 1-kategoriyali (1-nav) turlari mavjud. Qishloq xo‘jaligida va sanoatda qo‘llaniladigan ammiakli selitra tarkibida NN4NOz ning miqdori 98% dan kam emas. B markali ammiakli selitraning oliy navida 34,4% N, 1-navida esa 34,0% N bo‘ladi. Suv (namlik) esa sulfat va sulfat-fosfat qo‘shimchali ammiakli selitrada 0,2% dan ko‘p emas (B markali 1-navda esa 0,3% dan ko‘p emas). Suv to‘tuvchi qo‘shimcha 0,3% bo‘lsa, bu miqdor 0,6% ga etishi mumkin. YUqori sifat kategoriyali A va B markali ammiakli selitra tarkibidagi qo‘shimchalar miqdori: kalsiy va magniy nitrat CaO (MgO) xisobida 0,2-0,5%, fosfatlar (RAP) P2O5 xisobida 0,5-1,2%, ammoniy sulfat 0,3-0,7%, ammoniy sulfati va fosfatlari 0,4-0,6% bo‘ladi. B markali 1-navda esa qo‘shimchalar miqdori me’yorlanmaydi. Ammiakli selitra 10% li suvli eritmasining rN muxiti barcha navlarda: sulfat-fosfat qo‘shimchasi bo‘lsa 4,0 va boshqa qo‘shimchasi bo‘lsa 5,0 ga teng bo‘ladi.
Ammiakli selitraning donadorlik tarkibi: A markada 1-3 mm li donachalar 93% dan kam emas; B markada 1-4 mm li donachalar 95% dan kam emas (shuningdek barcha yuqori navlarda 2-3 mm li donachalar 50% dan kam emas). Barcha navlarda 1 mm dan kichik donachalar 4% dan ortiq emas.
Ammoniy nitrat donachalarining statik mustaxkamligi: A marka uchun 5 H, B marka uchun 7 H va 1-nav uchun 5 H bo‘ladi. Sepiluvchanligi har ikkala marka uchun ham 100% bo‘ladi. Buning uchun 5 qop ammiakli selitra 1 m balandlikdan erga tashlanadi, teshiklari 5 mm bo‘lgan elakdan 1 minutda to‘la o‘tishi kerak.
Ammiakli selitra yong‘inga xavfli bo‘lib, isitgichlardan xoli bo‘lgan xonalarda saqlanadi. Boshqa moddalar bilan birgalikda saqlanmaydi va bir joydan boshqa joyga tashilmaydi.



Download 6,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   187




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish