O`zbeкistоn rеspubliкаsi оliy vа o`rtа mахsus tа`lim vаzirligi

Dvigatellni  taqqillash  va  shovqin  bo`yicha  tekshirish.  Dvigateldagi  taqqillash  va  shovqin 
bo`yicha  detallar  birikmalarida  yeyilish  natijasida  tirqishlarni  kengayishini,  tirsakli  val  va  taqsimlash 
vallari  va  podshipniklar,  porshen  va  tsilindrlar,  porshen  va  halqalar,  klapanlar  va  koromislo  yoki  so-
zlovchi  vintlar,  taqsimlash  shesternyalari  hamda  yengil  avtomobillarda  taqsimlash  mexanizmi  uzat-
masidagi zanjir va yulduzcha orasidagi tirqishlarni aniqlash mumkin. Kuchli shovqinni dvigatel ishlab 
turganda eshitib aniqlash qiyin emas, lekin qaysi  detallar birikmasida taqqillash ovozi chiqayotganini 
faqat malakali avtomexaniklar bilishi mumkin. Buning uchun elektron yoki odatiy stetosko‘dan foyda-
laniladi.  Stetosko‘  yordamida  shovqin  va  taqqillashlarni  eshitishda,  uning  eshitish  o`zagi  yoki 
dvigateldagi  taxmin  qilinayotgan  shovqin  chiqayotgan  sirtga  qo`yiladi  va  taqqillash  yoki  shovqin 
eshitgich yoki uchlik orqali eshitiladi. 
Dvigateldagi  shovqin  va  taqqillashlarni  eshitish  mintaqasi  3.5-rasmda  keltirilgan.  Blok 
tsilindrlarini  pastki  qismida  (1-mintaqa)  tirsakli  valni  o`zak  podshipniklarini,  yuqorisida  (2-mintaqa) 
shatun podshipniklarini hamda porshen va tsilindrlarni taqqillashi eshitiladi. TSilindrlar kallagini yon 
sirtlarida  (3-mintaqa)  klapanlar  va  klapanlar  o`rnini  taqqillashi  eshitiladi.  Klapanlar  qo‘qog`ini  yon 
devorlarida  (4-mintaqa)  taqsimlash  vali  podshipniklarini,  taqsimlash  yulduzchasi  yoki  shesternya 
qo‘qog`i  devorida  (5-mintaqa)  zanjir  va  yulduzcha  yoki  taqsimlash  shesternyasi  shovqini  eshitiladi. 
SHovqinlar  tavsifi  va  ularni  aniqlash  ish  tartiblari  va  dvigatelni  issiqlik  holati  yuqorida  dvigatelni 
nosozliklarini yozishda keltirilgan. 
 
3.1-rasm.  Dvigateldagi  taqqillash  va  shovqinlarni  eshit-
ish mintaqalari: I va II-blok tsilindrlarni pastki va yuqori qismi; 
III-tsilindrlar  kallagi;  IV-klapanlar  qo‘qog`i;  V-taqsimlash 
shesternyasi (yulduzcha) qo‘qog`i.