O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi


 Foydaning mazmuni. Foyda normasi va massasi



Download 15,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet159/321
Sana24.09.2021
Hajmi15,11 Mb.
#183563
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   321
Bog'liq
2 5415834295740664524

3. Foydaning mazmuni. Foyda normasi va massasi 

 

Кorxonalarning faoliyatiga baho berishda sotilgan mahsulotdan 



olingan  yalpi  pul  tushumi  unga  qilingan  sarf-xarajatlar  va  foyda 

tushunchalaridan  keng  foydalaniladi.  Кorxonalarda  mahsulotlarni 

sotishdan  olingan  mablag‘lar,  ularning  pul  tushumlari  yoki  pul 

daromadlari  deyiladi.  Кorxona,  pul  daromadlaridan  sarflangan 

barcha  xarajatlar  chiqarib  tashlangandan  keyin  qolgan  qismi  foyda 

yoki iqtisodiy foyda deyiladi. 

Tovar  va  xizmatlar  sotilganda  ularning  qiymati  pul  daromad-

lariga,  undagi  qo‘shilgan  qiymat  esa  foydaga  aylanadi.  Bundan 

ko‘rinib  turibdiki  foydaning  haqiqiy  manbai  qo‘shilgan  qiymatdir. 

Butun iqtisodiyotda foyda massasi bilan qo‘shilgan qiymat massasi 

miqdor  jihatdan  bir-biriga  teng  bo‘lishi  mumkin.  Lekin  alohida 

olingan  korxona  va  tarmoqlarda  yaratilgan  qo‘shilgan  qiymat 

olingan foyda miqdoran teng bo‘lmasligi mumkin. Chunki talab  va 

taklif nisbatining va bahoning o‘zgarishi ta’sirida bir tarmoqda yoki 




301 

korxonada  yaratilgan  qo‘shilgan  qiymat  boshqa  korxona  va 

tarmoqlarga foyda shaklida o‘tib ketadi.  

Кorxonaning  umumiy  foydasidan  majburiy  to‘lovlar  asosan, 

soliqlar  va  boshqa  majburiyatlar  chiqarib  tashlansa  korxona  sof 

foydasi qoladi. 

Buxgalteriya foydasi sotilgan mahsulot uchun tushgan umumiy 

pul  summasidan  ishlab  chiqarishning  tashqi  xarajatlari  chiqarib 

tashlanishi  natijasida  hosil  qilinadi.  Shu  sababli,  buxgalteriya 

foydasi  iqtisodiy  foydadan  ichki  xarajatlar  miqdoriga  ko‘proqdir. 

Bunda  ichki  xarajatlar  har  doim  o‘z  ichiga  normal  foydani  ham 

oladi. 


Кorxona  foydasining  mutlaq  miqdori  uning  massasini  tashkil 

qiladi.  Foyda  massasining  ishlab  chiqarish  xarajatlariga  nisbatining 

foizda ifodalanishi foyda normasi deyiladi.  

Amaliyotda  foyda  normasini  hisoblashning  ikki  usulidan 

foydalaniladi.  Bular  foydaning  joriy  sarflarga-korxona  xarajatlariga 

yoki  avanslangan  mablag‘larga  (asosiy  va  aylanma  kapital) 

nisbatidir.  

Bular quyidagicha aniqlanadi: 

1. R’=(P/W)*100 

bu yerda: R’ – foyda normasi; P – foyda massasi;  

W – iqtisodiy yoki ishlab chiqarish xarajatlari. 

2. R’=(P/Кavans)*100 

bu  yerda:  R'  –  foyda  normasi;  P  –  foyda  massasi;  Kavans  – 

korxona  avanslangan  mablag‘lari  yoki  asosiy  va  aylanma  kapital-

ning o‘rtacha yillik qiymati. 

Foyda  normasi  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  hajmiga  to‘g‘ri 

mutanosib  hamda  foydalanilgan  avanslangan  mablag‘lar  qiymatiga 

teskari  mutanosibdir.  Shu  tufayli  foyda  normasi  korxona  ish  sama-

radorligini integral ko‘rsatkichi hisoblanadi. 

Foydaning  o‘sishiga,  chiqarilayotgan  mahsulot  umumiy  hajmi 

o‘zgarmagan  holda  ikki  yo‘l  bilan:  ishlab  chiqarish  xarajatlarini 

kamaytirish yoki narxni oshirish hisobiga erishish mumkin.  

 


Download 15,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   321




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish