O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

Tayanch tushunchalar 

 

Tadbirkorlik  faoliyati  –  mavjud  qonunlar  doirasida  mulkiy 

javobgarlik  ostida  foyda  olish  maqsadida  tahlika  bilan  amalga 

oshiriladigan iqtisodiy faoliyatdir. 

---

291 

Aksionerlik jamiyati – ishchi kuchi, mehnat qurollari va boshqa 

ishlab  chiqarish  vositalari  hamda  pul  resurs  (kapital)  larini 

birlashtirishning o‘ziga xos shakli. 

Aksiya – bu uning egasi hissadorlik jamiyati kapitaliga o‘zining 

ma’lum  hissasini  qo‘shganligi  va  uning  foydasidan  dividend 

shaklida  daromad  olish  huquqi  borligiga  guvohlik  beruvchi 

qimmatli qog‘oz. 

Aksiya  kursi  –  qimmatli  qog‘ozlar  bozorida  aksiyalarning 

sotiladigan narxi. 

Obligatsiya  –  uning  egasi  jamiyatga  qayd  qilingan  foiz  olish 

sharti bilan pul qo‘yganligini tasdiqlovchi qimmatli qog‘oz. 

Ta’sischilik  foydasi  –  sotilgan  aksiyalar  va  hissadorlik  korxo-

nasiga haqiqatda qo‘yilgan mablag‘lar summasi o‘rtasidagi farqdan 

iborat bo‘lib, uni jamiyatni ta’sis etuvchilar o‘zlashtiradi. 

Dividend – aksiya egasi o‘zlashtiradigan daromad turi. 

Tadbirkorlik  kapitali  –  bu  tadbirkorlik  faoliyatini  amalga  oshi-

rish  uchun  zarur  bo‘lgan  barcha  moddiy  vositalar,  tovarlar  va  pul 

mablag‘lari. 

Asosiy kapital – ishlab chiqarish (xizmat ko‘rsatish) jarayonida 

bir  qator  doiraviy  aylanishlar  davomida  qatnashib,  o‘zining 

qiymatini  tayyorlanayotgan  mahsulotga  (xizmatga)  bo‘lib-bo‘lib 

o‘tkazib boradi va ashyoviy-buyum shaklini o‘zgartirmaydi. 

Aylanma  kapital  –  bu  unumli  kapitalning  bir  doiraviy  aylanish 

davomidagi  ishlab  chiqarish  jarayonida  to‘liq  iste’mol  qilinadigan 

o‘z  qiymatini  yaratilgan  mahsulotga  to‘liq  o‘tkazadigan  va 

ashyoviy-buyum shaklini ham yo‘qotadigan qismi. 

Amortizatsiya  normasi  –  amortizatsiya  ajratmalari  yillik 

summasining asosiy kapital qiymatiga nisbatining foizdagi ifodasi.