53
Mahsulot sifat ko‘rsatkichi sifat jihatidan ma’lum bir mulkning namoyon
bo‘lish darajasini raqamli ravishda tavsiflaydi. Mahsulot sifati - sifat jihatidan
hisoblanadigan xususiyatlar to‘plami. Umumiy qabul qilingan tasniflash o‘nta
ko‘rsatkichdir:
1) belgilangan ko‘rsatkichlar - mahsulotlardan
maqsadga muvofiq
foydalanishning foydali ta’sirini tavsiflaydi va tayyor mahsulot hajmini aniqlaydi;
2) ishonchlilik ko‘rsatkichlari - mahsulotning ishonchliligi, saqlanishi,
mustahkamligi va mustahkamligi. Baholangan mahsulotlarning xususiyatlariga
qarab, ishonchlilikni tavsiflash uchun barcha 4 va ko‘rsatilgan ba’zi
ko‘rsatkichlardan foydalanish mumkin;
3) texnologik ko‘rsatkichlar mahsulot ishlab chiqarish va ta’mirlashda yuqori
mehnat unumdorligini ta’minlash uchun dizayn va texnologik echimlarning
samaradorligini tavsiflaydi. Ishlab chiqarishni
texnologik tayyorlash, mahsulotni
ishlab chiqarish va ishlatish jarayonida ommaviy ishlab chiqarish, materiallar,
mablag‘lar, mehnat va vaqt xarajatlarini oqilona taqsimlashga erishish mumkin;
4) standartlashtirish va birlashtirish ko‘rsatkichlari
- mahsulotlarni standart,
birlashtirilgan va original komponentlar bilan to‘yinganligi. Asl mahsulotlar qancha
kam bo‘lsa, ishlab chiqaruvchi ham, iste’molchi uchun ham shuncha yaxshi bo‘ladi;
5) ergonomik ko‘rsatkichlar - insonning mahsulot bilan o‘zaro munosabati va
mahsulotni ishlatishda namoyon bo‘ladigan insonning gigienik, antropometrik,
fiziologik xususiyatlari to‘plami;
6) estetik ko‘rsatkichlar - ma’lumotning ekspressivligini, shaklning
ratsionalligini,
kompozitsiyaning yaxlitligini, mahsulotni taqdim etishning
mukammalligini va barqarorligini tavsiflaydi;
7) tashish qobiliyatining ko‘rsatkichlari - mahsulotlarning transportga
moslashishini anglatadi;
8) patent huquqi ko‘rsatkichlari - mahsulotlarning patent sofligini tavsiflaydi
va raqobatdoshlikni aniqlashda muhim omil hisoblanadi;
9) ushbu mahsulotlarni ishlab chiqarish ekologik xavfli bo‘lmaganda, odatda,
masalan, televizorlar, kompakt-disklar mavjud bo‘lganda atrof-muhit ko‘rsatkichlari
54
umuman bo‘lmasligi mumkin. Bu mahsulotni ishlatish yoki iste’mol qilish paytida
yuzaga keladigan zararli atrof-muhit ta’sirining darajasi;
10) xavfsizlik ko‘rsatkichlari - xaridor va texnik xizmat ko‘rsatadigan
xodimlarning xavfsizligi
xususiyatlarini tavsiflaydi, ya’ni ular mahsulotlarni
o‘rnatish, texnik xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash, saqlash, tashish, iste’mol qilish
paytida xavfsizlikni ta’minlaydi.
Sifat sohasidagi ilg‘or mahalliy va xorijiy korxonalarning zamonaviy siyosati
uning o‘zaro bog‘liqligi va korxonaning umumiy siyosatidan ajralmasligidadir.
Tovar sifatini oshirish strategiyasi korxona strategiyasining ajralmas qismidir.
Xulosa
Ishlab chiqarishni konsentratsiyalash
-
bu ishlab chiqarishning tobora yirik
korxonalarda jamlanish jarayonidir. 0‘zbekistonda bu jarayon yildan-yilga kuchayib
bormoqda.
Kuchli ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyoti
sharoitda kichik
korxonalaming ulushini yuksaltirish muhim ahamiyatga ega. Katta va kichik
korxonalar faoliyatini birga olib borish taraqqiyotning ko‘pgina iqtisodiy va ijtimoiy
muammolarini to‘g‘ri yechish imkoniyatini yaratdi.
Sanoat ishlab chiqarishini mahalliylashtirish ayrim import o‘mini bosuvchi
mahsulotlar, butlovchi qismlar va materiallami o‘zimizda ko‘plab ishlab chiqarish
imkoniyatini yaratib beradi.
Sanoatning ixtisoslashuvi muayyan mahsulot ishlab chiqaruvchi va o‘ziga xos
ishlab chiqarish apparati, texnologik jarayon va ixtisoslashgan kadrlar bilan
tavsiflanuvchi tarmoq va ishlab chiqarishlaming yuzaga kelishini ta’minladi.
Ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash tufayli import o‘mini bosuvchi xilma-xil
raqobatbardosh mahsulotlami ko‘plab ishlab chiqarishga erishildi.
Respublikamizda muayyan bir mahsulotni hamkorlikda
ishlab chiqaruvchi
korxonalar o‘rtasidagi ishlab chiqarish aloqalari yildan yilga mustahkamlanib
bormoqda.
Mustaqillik yillarida xom ashyoni qayta ishlovchi ketma-ket bosqichlardan
55
iborat yoki yordamchi ahamiyatga ega bo‘lgan turli sanoat tarmoqlarining bir
korxonada birlashishi yuqori darajada amalga oshirildi va natijada juda katta
salohiyatga ega bo‘lgan kombinatlar faoliyat ko‘rsata boshladi.
Ishlab chiqarishni ijtimoiy tashkil etishning barcha shakllarini takomillashtirish
Respublika sanoatining salohiyatini juda yuqori darajaga ko‘tardi va uning tashqi va
ichki bozordagi mavqeni mustahkamladi.
Mustaqillik yillarida amalga oshirilgan tarkibiy o‘zgarishlar va sanoat sohasida
yuqori darajadagi o‘sishga erishildi. Sanoatning yalpi
ishlab chiqarishni tashkil
etishning shakllari - konsentratsiyalash, mahalliylashtirish, ixtisoslashtirish, diversi-
fikatsiyalash, kooperativlashtirish va kombinatsiyalashtirishni takomillashtirish
tufayli sanoat salohiyatini yanada yuqori darajaga ko‘tarish imkoniyati yaratildi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
