O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Nazorat savollari: 

1. Shifobaxsh (davolovchi) ovqatlanishning asosiy tamoillari qaysilar? 

2. Muvozanatlashgan oziqlanishformulasiqanday? 

3. Xirurgik va terapevtik parhez stollari turlari haqida gapirib bering. 

---

75 

 

4.  Yara kasalligida qaysi stol buyuriladi? 

5.  O‘gir yotgan bemorlarni ovqatlantirish 

1.17.   Dori vositalarini 

qo'llash usullari

 

Zamonaviy 

amaliy 

tibbiyotda 

dori-darmonlar 

muvaffaqiyatli 

ishlatilmaydigan  birorta  soha  mavjud  emas.  dori-darmonlar  davolash  terapiya 

jarayonining  muhim  qismidir.  Dori  vositalarini  qo‘llashning  quyidagi  usullari 

mavjud. 

1. Tashqi usul: 

• teri ustida; 

• quloqlarda; 

• ko'zning konjunktivasiga, burun bo'shlig'i va vagina shilliq qavati. 

2. Enteral yo'l: 

• og'iz orqali (per os); 

• til ostiga; 

• lunj orqasiga (trans bukkaning) 

• to'g'ri ichak orqali. 

3. Nafas olish usuli - nafas yo'llari orqali. 

4. Parenteral yo'l: 

•Teri ostiga; 

• mushak ichiga; 

• tomir ichiga; 

• arteriyalarga; 

• bo'shliqda; 

• suyak ichiga; 

• subaraknoid bo'shliqda. 

Dori vositalarini ishlatishning umumiy qoidalari 

Bemorlarga  dori  vositalarini  berish  (kiritish)  uchun  muayyan  qoidalar 

mavjud. 

---

76 

 

Kasalga  dori  berishdan  avval  siz  qo'lingizni  yaxshilab  yuvishingiz 

kerak,  yorliqni  diqqat  bilan  o'qib  chiqing,  muddati  tugaganligini,  belgilangan 

dozani tekshiring va bemorni preparatni qo'llashini kuzatib boring (u preparatni 

hamshira  oldida  q‘abul  q‘ilishi kerak).  dori, uning  dozasi va uni  q‘abul q‘ilish 

tartibi. 

Bemor dorini qabul qilgandan so‘ng kasallik tarixida, sana va vaqt, dori 

nomi,  dozasi  va  uni  q‘abul  q‘ilish  tartibi    (muolaja  varaqida)  qayd  qilinishi 

kerak. 

Och  qoringa  qabul  qilish  uchun  tavsiya  etilgan  preparatlar  ertalabki 

nonushtadan 30-60 daqiqa oldin berilishi kerak. 

Agar  shifokor  ovqatni  iste'mol  qilishdan  oldin  dori  ichishni  tavsiya 

qilsa, bemor ovqatdan 15 minut oldin q‘abul q‘ilishi kerak. Ovqatlanish vaqtida 

buyuriladigan  dorini  bemor  oziq-ovqat  bilan  q‘abul  q‘iladi.  Ovqatdan  keyin 

buyurilgan  vositalarni  ovqatdan  15-20  daqiqa  keyin  ichishi  kerak.  Uxlatuvchi 

dorilar  yotishdan  30  daqiqa  oldin  bemorlarga  beriladi.  Bir  qator  dori  vositalari 

(masalan,  nitrogliserin)  bemorning  qo'lida  doimiy  bo'lishi  kerak.  In'ektsiya 

amalga  oshirilganda  dezinfektsiyali  eritma  yordamida  qo'lni  yaxshilab  yuvib 

tashlash kerak, aseptik qoidalarga rioya qilish lozim.  

In'ektsiya 

qilish 

jaryonida 

qo'llarini 

yaxshilab 

yuvish 

va 

dezinfeksiyalovchi  eritma  bilan  ishlov  berish  kerak,  aseptika  qoidalariga  (steril 

qo'lqop  va  niqob  kiyib)  rioya  qilinishi  shart  ,  steril  flakoni  yorliqli  yorlig'ini 

tekshirish , ochilish sanasi va  amal qilish muddatini tekshirish lozim. Preparatni 

kasallik  tarixiga  (belgilash  varaqning)  sana  va  vaqt,  dori,  doza  va  yuvorish 

yollini qayd etish kerak. 

Dori  vositasining  dorixonadan  jonatilgan  qutida  saqlash  lozim.  Dori 

vositalarini  boshqa  idishlarga  quyish,  tabletkalarni  ajratish,  kukunlarni  paketga 

joylash, qutidagi  yozuvlarni ozgartirish  mumkin emas;  dori vositalarini  alohida 

javonlarda (steril, ichki, tashqi, guruh A) saqlanishi kerak. 

Bemorda anafilaktik shok alomatlari paydo bolganda TEZKOR: 

---

77 

 

- 

Navbatchi xodimlar orqali shifokorni chaqiring; 

- 

Bemorni yotqizish va oyoq qismini ko'tarish;