O‟rin-ko‟rpa tarkibi. Krovat palataga shunday joylashtirilishi kerakki,
unga har tomondan bemalol bora olinishi, bosh tomonni devorga qaragan
bo‘lishi lozim. Qo‘shni krovatlar bilan orasi kamida 1,5 m bo‘lishi kerak.
Krovat setkasi yaxshi tortilgan bo‘lishi, yuzasi tekis, ustiga to‘shak tashalgan,
uning ustidan toza choyshab tashalib chetlari to‘shak ostiga buklangan bo‘lishi
kerak, choyshab chetlari osilib, o‘ralib yotmasligi kerak. Agar bemor choyshab
ustida ovqatlansa, choyshabni qoqib qaytadan yoyish lozim. Paxta, par
yostiqlar ustidan toza yostiqjild kiygizish kerak. Ko‘rpa toza, yengil, issiq
bo‘lishi, yaxshi dezinfeksiyalanishi lozim. Yoz oylvarida bemorlar matoli
ko‘rpalardan foydalanishi mumkin. Ko‘rpa ustiga ko‘rpajild kiygizili shart.
Bolalar va keluvchilar boshqa krovatlarda o‘tirishi mumkin emas. Ota-onalar
stulda o‘tirishlari kerak.
Ba‘zi bemorlarga, ya‘ni umurtqa pog‘onasi, bo‘g‘imlar, ichki a‘zolar
patologik joylashganda (adashgan buyrak) krovat setkasi ustidan taxta, uning
ustidan to‘shak tashlanadi.
408
Og‘ir bemorlar uchun maxsus funktsional krovatlar ishlatiladi, ularda bemorga
kerakli holatlarni berish mumkini (masalan, yarim o‘tirgan holat). Funktsional
krovat panelli ramadan, ikkita suyanchiqdan, ikkita yon panjaradan, krovat usti
stolidan va korzinadan tashkil topgan. Krovat paneli uchta harakatlanuvchi
seksiyadan iborat: bosh, chano-son va oyoq.
Yon panjaralar olinadi va yosh bolalarni himoya qilishi, shuningdek vena
ichiga uzoq vaqt dori yuborishda bola qo‘l-oyog‘ini bintlashda yordamchi
vazifani va h.o. bajaradi. Krovat usti stoli patnis va ikkita oyoqchadan tashkil
topgan bo‘lib, bevosita bemor yuzi oldiga krovat ustidan qo‘yiladi, agarda
bemor yarim o‘tirgan holatda bo‘lsa. Tuvak uchun korzina bo‘ladi.
Har bir krovat yonida tumbochka bo‘lib, bola shaxsiy gigiyena anjomlari,
kiyimlari, o‘yinchoqlari, kitoblar turadi. Tumbochka holatni hamshira nazorat
qilib turadi.
O‟rin-ko‟rpa va kiyimlarni almashtirish 7-10 kunda bir marta vanna
qabul qilingandan keyin amalga oshiriladi, lozim bo‘lsa tez-tez ham
almashtirilishi mumkin. Katta yoshli bolalar ahvoli qoniqarli bo‘lsa o‘zlari
kiyinishadi, kichik yoshdagilarga hamshira yoki kichik tibbiy xodim
yordamlashadi.
Og‘ir, yotoq rejimdagi bemor kiyimlari almashtirilganda hamshira kuylak
chetlaridan ushlaydi, olddin boshidan, kekeyin qo‘lidan chiqarib yechintiradi.
Toza kiyim shunga teskari ravishda kiygiziladi. Agarda bemor qo‘li
shikastlangan bo‘lsa oldin sog‘ qo‘lidan, keyin kasal qo‘ldan yechiladi.
Kuylakni oldin kasal qo‘lga, keyin sog‘ qo‘lga kiygiziladi.
Odatda bemor kiyimini almashtirganda oqliklarini ham almashtirishadi.
Agar bemor o‘tira olsa, uni krovatdan stulga o‘tirg‘izib, hamshira oqliklarni
almashtiradi. Yotoq rejimdagi bemorlarni oqliklarini almashtirishni ikki xil usuli
bor:
409
1) eski choyshab bosh tomondan pastga qarab o‘rab kelinadi va olinadi.
Ikki tomondan bintga o‘hshab o‘ralgan toza choyshab bemor dumg‘azasi ostiga
qo‘yiladi va krovatga uzunasiga yoyiladi;
2) bemor bola krovat yoniga suriladi va eski choyshab uzunasiga o‘raladi,
ochilgan sohaga yangi choyshab yoyiladi va bemor uning ustiga o‘tkaziladi,
keyin eski choyshab olinadi va yangisi yoyiladi.
Eski oqliklar va kiyimlar alohida yig‘iladi va qopqoli plastmassa
idishlarga yoki polietilen qoplarga solinadi va alohida xonaga olib chiqiladi.
Bo‘lim bekasi boshqa xalat kiyadi va kleyenka fartik takadi, oqliklarni saralaydi,
kasalxonaning markazlashgan kirxonasiga, undan kir yuvish xonasiga yuboradi.
Oqliklarni almashtirgandan keyin palata poli va boshqa jihozlar 1 % kal‘siy
gipoxlorid eritmasiga namlangan lattt bilan artib chiqiladi.
Bo‘limda bir sutkaga yetadigan oqliklar zahirasi bo‘lishi kerak. Oqliklarni
markaziy isitish batareyalarida quritish va qayta ishlatishga yo‘l qo‘yilmaydi.
O‘z vaqtidan o‘tib va noto‘g‘ri almashtirilgan oqliklar yotoq yaralar
rivojlanishiga sababchi bo‘ladi.
Yotoq yaralarni oldini olish. Gigiyenik vanna qabul qila olmaydigan,
uzoq vaqt yotoq rejimda yotadigan bolalarni terisini parvalishlash alohida
ahamiyatga ega. Teri dezinfeksiyalovchi eritmaga (yarim spirtli eritma,
odekalon, oshxona uksusi, kamfora spirti va h.o.) namlangan sochiq yoki
yumshoq mato (doka) bilagn artiladi. Sochiqni bir uchi namlanadi va quloq
orqasi, bo‘yin, yelka, ko‘krak qafasi, dumba, qo‘ltiq osti va chov burmalari,
qo‘l-oyoqlar artiladi. Keyin quruq tomoni bilan yana o‘sha sohalar artib
quritiladi.
Yotoq yara — yumshoq to‘qimalar (teri va teri osti qavati) nekrozidir.
Ko‘pincha yotoq yaralar nimjon bolalarda dumg‘aza, kurak, son suyagi boshi,
tirsak, tovon sohalarda, ya‘ni yumshoq to‘qima o‘rin va suyak orasida bosilib
eziladigan sohalarda uchraydi.
410
Yotoq yaralarni rivojlanishiga terini noto‘g‘ri parvalishlash, yomon va
noto‘g‘ri yoyilgan choyshab sababchi bo‘lib, ular teri va teri osti qavatida qon
aylanishini buzadi. Oldin teri oqaradi, keyin qizaradi, shishadi va epidermis
ko‘chadi. Pufakchalar va teri nekrozi hosil bo‘lishi mahalliy o‘zgarishlarni
kuchayganidan va yotoq yaralarni erta belgilarini tibbiyot xodimi to‘liq
baholamaganidan dalolat beradi. Og‘ir holatlarda nafaqat yumshoq to‘qimalar,
balki suyak usti pardasi, hattoki suyak ham zararlanadi. Infeksiyani qo‘shilishi
sepsisni rivojlanishiga olib keladi.
Yotoq yaralarni oldini olishga har kuni bemor bolani yonga aylantirish
(agar ahvoli ko‘tarsa), choyshabni yig‘ilib qolgan sohalarini to‘g‘rilash, ovqat
qoldiqlaridan tozalash, terini dezinfeksiyalovchi eritmalar bilan artish kiradi.
Uzoq vaqt yotadigan og‘ir bemorlar ostiga kichik choyshab bilan o‘ralgan rezina
(shishirilgan) aylanalar qo‘yiladi. Uni shunday qo‘yish kerakki, dumg‘aza
aylana o‘rtasida bo‘lishi kerak. Agar terida qizarish paydo bo‘lsa qon aylanishini
yaxshilash uchun quruq sochiq bilan sekin artiladi. Ultrabinafsha nurlantirishdan
foydalaniladi. SHilingan teri sohalari sovuq suvda bolalar sovunida yuviladi,
spirt bilan artiladi, keyin tal‘k yoki oddiy pudra sepiladi.
Pufakchalar brilliant yashili bilan artiladi, quruq bog‘lam qo‘yiladi.
Nekrozni chegaralash uchun shifokor o‘lgan to‘qimalarni kesib olib tashlaydi,
yara 1% kaliy permanganat eritmasiga namlangan steril salfetka bilan o‘rab
qo‘yiladi. Keyinchalik hamshira kuniga 2-3 mahal bog‘lamni almashtiradi va
yara holati to‘g‘risida shifokorga xabar berib turadi. Yara tozalanishiga qarab
mazli (Vishnevskiy mazi, sintomitsin emul‘siyasi va h.o.) bog‘lamlar
qo‘llaniladi.
Bolalarda yotoq yaralarni paydo bo‘lishi yomon parvarishdan, bo‘lim
tibbiy xodimlarini past tibbiy madaniyatidan, o‘z vazifalariga sovuqqonlik bilan
yondashishidan dalolat beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |